توضیحات

الف: عنوان و معرفی پروژه

تاثیر عوامل کالبدی و فضایی نظیر فرم، حجم، رنگ، و…، در بیان کلی عناصر معماری بر انسان و تنظیم رفتارها و فعالیت های او همواره به عنوان یکی از موارد قابل تامل در معماری مورد بحث بوده است.

از آنجا که تاثیر سازنده فضا بر روی انسان زمانی حاصل می شود که ذهن در حال تحول است و شروع عمده این تحولات در سنین بلوغ و آغاز جوانی صورت می گیرد، لذا از میان بیشمار فضای تاثیر گذار و قابل طراحی و طیف وسیعی از مخاطبان طراحی فضاهای آموزشی برای گروه سنی 15 تا 18 سال به منظور تحقیق مورد توجه قرار گرفت.

از علل دیگر این انتخاب می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• گرایش عمده والدین به تحصیل فرزندشان در محیطهایی که امکان ارائه امکانات و فعالیتهای جامع تر و کاملتری را دارا می باشند.
• ضرورت بازنگری علمی و همه جانبه فضاهای آموزشی در زمانی که رابطه بین فضا، دانش آموز و مسائل تربیتی به اثبات رسیده است.
• قرار گرفتن این رده سنی بعد از سنین کودکی و نوجوانی یعنی زمانی که فرد از دنیای کودکی و ویژگی های آن جدا شده پا به سنین جوانی و جدیت گذاشته و آمادگی آشنایی با موضوعات زندگی و برنامه ریزی جهت ورود به عرصه های بعدی زندگی را پیدا کرده است.

مقاله تاثیر عوامل کالبدی و فضایی

مسئله ای که سعی خواهم کرد مد نظر قرار دهم هماهنگی بین اهداف و نیازهای تربیتی با شرایط محل و منطقه است. اگرچه معیارهای زندگی ارمانی و مطلوب در نزد انسانها تقریبا یکسان است اما هماهنگی این زندگی با شرایط خاص هر جامعه امری مهم است. از این رو برای دستیابی به تناسبی همه جانبه لازم است تا اطلاعاتی در زمینه رفتارها و خواسته های افراد در این سن و این محیط جمع آوری شود. از آنجا که این پروژه صرفا یک پروژه روانشناختی نیست لذا برای دستیابی به رهنمودهای طراحی معماری یک فضای آموزشی تلفیق نظرات کارشناسان تربیتی و اساتید صاحبنظر معماری حتما موثر خواهد بود.

ب: بیان ضرورت های طراحی

دقت در روابط اجتماعی حاکم بر جوامع و تلاش برای یافتن ریشه های رفتاری افراد ما را به روزهای ابتدای زندگی هر فرد می برد . به زمانی که نیاز های انسان شکل می گیرند و مدام تغییر می کنند. پیدا کردن ارتباط این مسئله با معماری و فهمیدن تاثیر معماری در پاسخگویی به این نیازها می تواند ضرورت پرداختن به این موضوع را مشخص کند.

این مسئله بدیهی ست که کلیه رفتارهای انجام شده توسط انسانها در یک فضای فیزیکی صورت می گیرد. انسان از فضا تاثیر می گیرد و بر آن تاثیر می گذارد.یعنی می توان یک کالبد را به گونه ای طراحی کرد که روابط انسانی جاری در آن را تقویت و یا تضعیف نمود. حسی را به فرد استفاده کننده از فضا منتقل کرد و یا مانع انتقال آن شد. محیط مدرسه نیز ازاین قاعده مستثنی نیست. اگر چه معلم و سیاست های او نقش مهمی دارند اما نوع ساختمان و تجهیزات مدرسه نیز در خور توجه است . تحقیقات نشان می دهد که کالبد در مقایسه با روابط انسانی که در مدرسه جاری است در درجه دوم اهمیت قرار دارد ولی محیط فیزیکی این توانایی را دارد که این روابط را گسترش دهد و بهبود بخشد و یا به علت هماهنگ نبودن فضای فیزیکی با نیاز های رفتاری موجود آن را تضعیف یا تخریب کند.

وقتی سلامت روان و تربیت انسان به عنوان اهداف و وظایف مدرسه مطرح می شود دیگر یک ساختمان غیر اصولی و فاقد سرایط و امکانات لازم نمی تواند کالبدی مناسب برای رسیدن به این هدف باشد .

معیارهای و استانداردهای معتبر و مطلوب تجهیزات و ساختمان مدرسه اگرچه همه آنچه را که لازمه یک مدرسه خوب است تشکیل نمی دهند اما از اهمیت بسیاری بهره برده و هرگونه نقص و کمبود درباره آنها را نمی توان نادیده گرفت.

ج: بیان اهداف پروژه

هدف نهایی از انجام این پروژه دستیابی به اصول طراحی فضاهای آموزشی برای پسران در سنین بلوغ و جوانی (15 تا 18سال) است به طوری که متناسب با خصوصیات سنی و نیازهای آموزشی و تربیتی آنان باشد. توانایی در تقویت نکات مثبت این خصوصیات و رفع نکات منفی آن پایه گذار جامعه ای سالم در آینده می باشد. در این مقطع سنی که جوانان وارد دنیای بزرگسالی می شوند و هویت یابی برای آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است تاثیر فضا را در شکل گیری هویت آنان نمی توان نادیده گرفت . منظور از فضا الزاما یک الگوی کالبدی مشخص و از پیش تعیین شده نیست بلکه دستیابی به ویژگیهای مناسب برای این فضا و رعایت آنها در طراحی فضای آموزشی است.

این فضای آموزشی در هر مکان و یا هر شرایطی که در کشورمان طراحی می شود با داشتن کمیتها و کیفیتهای پیشنهادی که نتیجه این پروژه خواهد بود در دستیابی به آنچه که در آینده مد نظر است موثر خواهد بود. ارائه هر پیشنهادی در این زمینه باید بر پایه دو اصل زیر قرار گیرد شناخت فردی که برای او طراحی می کنیم و آگاهی از خصوصیات فیزیکی فضایی که مورد طراحی است.

برای تصویر کردن آینده ای روشن برای دانش آموزان شناخت زمان حال آنها و تاثیری که می توان بر آن گذاشت ضروری ست. آنچه در تخصص این پروژه می گنجد تاثیر گذاری بر این دانش آموزان از طریق فضا و روش است. بنابراین لازم است که تاثیر محیط بر نوجوانان و جوانان را به طور کلی و تاثیر محیط آموزشی را بالاخص مورد بررسی قرار داد.

د: منابع و ماخذ پیشنهادی

• روانشناسی دانش آموز و پرورش .ژان تیاژه / ترجمه علی محمد کاردان . انتشارات دانشگاه تهران 1360
• رابرت بیلر. کاربرد روانشناسی در آموزش/ ترجمه پروین کدیور . چاپ اول. مرکز نشر دانشگاهی 1374
• سمیع آذر. مدارس مدرن و ضرورت رویکرد به سنتها/ مقاله روزنامه همشهری. سال سوم شماره 699 . سه شنبه 16 خرداد 74
• پایان نامه های معماری

ه) مبانی نظری عام طرح

– مدرسه ای برای امروز با الهام از انگاره های معماری سنتی ایران

– در هم آمیختگی سنت و صنعت

– زندگی در حال با کمک گرفتن از گذشته

– آموزش، مقوله ای شناور در زمان(در حال تغییر و پیشرفت)

– پرداختن به نوعی معماری سیال و شناور در بستری یکپارچه و متمرکز

و: معرفی سایت پیشنهادی و بیان دلایل انتخاب آن:

زمینی که برای این پروژه در نظر گرفته شده است در نزدیکی یکی از گره های شهری مهم شهر مشهد یعنی میدان شریعتی واقع می باشد. از عوامل مهم انتخاب این سایت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دسترسی به بافت مسکونی از یک سو و شریان های اصلی حرکتی از سویی دیگر
• وجود مدرسه راهنمایی پسرانه سلمان فارسی در نزدیکی سایت به گونه ای که امکان تشکیل یک هسته خدماتی آموزشی در مقیاس محله را دارا می باشند.
• تجربه شخصی تحصیل در این منطقه و آشنایی با پتانسیل ها و کمبودهای آن