جدید ترین عناوین خبری امروز
جالب فا

توجه: رمز عبور شما به صورت اتوماتیک به ایمیل شما ارسال خواهد شد.

  • admin
  • آذر 9, 1400
  • 9:01 ق.ظ

مقاله با موضوع دوستی و دوست یابی

توضیحات

اگر اندكی دقت كنید ، متوجه خواهید شد كه شما آگاهانه و یا ناخود آگاه به دنبال دوست هستید. اما آیا تا كنون فكر كرده اید كه دوستی چیست و دوستی حقیقی كدام است؟ از آنجا كه انسان موجودی اجتماعی است ، صرف نظر از اینكه در چه جامعه ای زندگی می كند طبعاً به دنبال یافتن یاران و دوستان و همراهانی برای خود است .البته چون این گزینش در میان اقوام و ملل مختلف ، شكل های متنوعی پیدا می كند و با انگیزه های گوناگون یا بر اساس احساسات متفاوت عقلانی ، عاطفی و غیر از آن به وجود می آید ، تعاریف مختلفی نیز از این واژه ارائه شده است. گروهی دوستی را صرفاً به معنای ” معاشرت” دانسته اند. گروهی دیگربراین باورند كه دوستی عبارت است از یك نوع ارتباط خاص كه در مقاطع مختلف و یا در زمانی خاص ، میان افراد پیدا می شود. برخی دیگر نیز معتقدند كه دوستی یك نوع قرار داد اخلاقی است كه با انگیزه های خاص دنیوی و اخروی بین افراد به وجود می آید.

مقاله با موضوع دوستی و دوست یابی

● دوستی یعنی چه ؟

در تفسیر المیزان درتوضیح كلمه ” أَخِلاّء” دوستی چنین تعریف شده است: ” كلمه أخلاّء جمع خلیل به معنای دوست است. و اگر دوست را خلیل گفته اند بدان جهت است كه آدمی ، خُلّت یعنی حاجت خود را به او می گوید. و ظاهراً مراد از اخلاّء ، مطلق كسانی است كه به یكدیگر محبت می كنند. چه متقین و اهل آخرت كه دوستی شان با یكدیگر به خاطر خداست ( نه به خاطر منافع مادی) و چه اهل دنیا كه دوستی هایشان به منظور منافع مادی است در كتاب ” المحجّهٔ البیضاء ” ، دوستی چنین تعریف شده است: ” دوستی یعنی همنشینی ، معاشرت و گفتگوی انسان با افرادی كه به آنها علاقه و محبت دارد ، زیرا با غیر دوست معمولاً كسی قصد معاشرت ندارد. این دوستی و ارادت و محبت ، یا لِذاته است (یعنی به خودی خود مطلوب است ) و یا مجازی و واسطه ای است كه انسان به وسیله آن به دوست حقیقی برسد.”

بنابراین دوستی ها ممكن است براساس منافع مادی و خواهش های نفسانی و اغراض و احساسات باشد و یا بر اساس یك انگیزه صحیح . با استفاده از آنچه گذشت ، دوستی صحیح بر اساس معیارهای دینی را این چنین تعریف می شود :

محبت ، علاقه ، ارتباط روحی ، حسن معاشرت و گفتگو میان دو فرد و یا بین افراد جامعه با ملاك صحیح و انگیزه های الهی ، به طوری كه دوستان بر اساس آن بتوانند نیازهای فردی و اجتماعی و احتیاجات دنیوی و اخروی خود را تأمین كنند.

● دوستی حقیقی

این نوع از دوستی مخصوص اولیاء و مؤمنان واقعی است كه تمام ارادت و انس و محبت خود را نسبت به خداوند تبارك و تعالی و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام صرف نموده اند. آری اینان نخبگان عالم و كسانی هستند كه از غیر دوست رسته ، و به دوست پیوسته اند و آنچنان لذت این دوستی را چشیده اند كه حاضر نیستند دنیا و آنچه در آن است را با لحظه ای انس و محبت و مناجات با خدای تعالی و ارادت به ساحت معصومین علیهم السلام عوض كنند. زیرا آنها خود مصداق واقعی این آیه هستند

” والّذینَ آمَنوُا أَشَدُّ حُبًّا لِلّه”[1]
آنان كه ایمان دارند بیشترین محبت و عشقشان به خداست .

● دوستی مجازی

بر پایه آنچه تا بدین جا در تعریف دوستی گفته شد روشن می شود كه هر علاقه و محبتی كه انسان به غیر از خداوند تبارك و تعالی و ائمه معصومین علیهم السلام دارد ، دوستی مجازی است. حال اگر این دوستی برخاسته از خواهش های نفسانی و شر و فساد باشد ، رهزن آدمی است و انسان را به منجلاب فساد می كشد و اصولاً چنین دوستی هایی ناپایدار خواهد بود.
اما اگر این دوستی ، دارای معیار صحیح بوده و از انگیزه الهی و فطرت انسانی نشأت گرفته باشد ، ضمن آنكه پایدار می ماند ، سرانجام انسان را به سعادت رهنمون خواهد شد.
بی شك یك مسلمان كه با نگاه دینی ، روش زندگی خود را ترسیم می كند و تمام مراحل و ابعاد آن را حركت به سوی كمال می داند ؛ در انتخاب دوست- كه سهم عظیمی در سعادت و شقاوت دارد و نقش مهمی در زندگی بایفا می كند- دقت كامل را به عمل می آورد و دوستانی را جهت معاشرت و زندگی برمی گزیند كه در این مسیر یار و مددكار او باشند. در این صورت است كه این نوع دوستی و محبت مجازی ، به بستر و واسطه ای برای رسیدن به آن حقیقت مطلق تبدیل می شود.

آنچه در این جمل ، با استفاده از رهنمودهای انسان ساز پیشوایان معصوم علیهم السلام بیشتر به آن خواهیم پرداخت ، این نوع از دوستی است.

● بهترین دوستان

نخستین نكته ای كه در اینجا باید بر آن تأكید شود این است كه دوستی و محبت دارای مراتب و درجاتی است. نباید تصور كرد كه دوستی بین افراد ، یكسان است. حقیقت این است كه دوستان مراتب مختلفی دارند ؛ بعضی به عنوان دوست كامل شناخته می شوند ؛ زیرا از همه ی ویژگی ها و شرایط یك دوست كامل برخوردارند و بعضی شرایط كمتری را در خود جمع كرده اند. با مطالعه احادیث و روایات هم به این مطلب پی می بریم كه دوستان به چند نوع تقسیم شده اند.

امام صادق علیه السلام فرموده است:

دوستی و رفاقت حدودی دارد. كسی كه واجد تمام آن حدود نیست، دوست كامل نیست و آن كس كه دارای هیچ یك از آن حدود نباشد اساساً دوست نیست.

اول آن كه: ظاهر و باطن رفیقت نسبت به تو یكسان باشد.

دوم آن كه: زیبایی و آبروی تو را جمال خود ببیند و نازیبایی تو را نازیبایی خود بداند.

سوم آن كه: دست یافتن به مال و یا رسیدن به مقام ، روش دوستانه او را نسبت به تو تغییر ندهد.

چهارم آن كه: در زمینه رفاقت ، از آنچه و هر چه در اختیار دارد نسبت به تو مضایقه نكند.

پنجم: تو را در مواقع مشكلات و مصائب ترك نگوید.

با اطمینان می توان گفت كه اینها دوستان برتر هستند و اگر دوستی با این خصوصیات پیدا كردید ، بدانید كیمیایی یافته اید كه نباید آن را به آسانی از دست دهید. زیرا ارتكاب چنین خطایی از خرد به دور است و همان گونه كه امام صادق علیه السلام می فرماید: دوستی برادران مؤمن ، جزئی از دین می باشد و شخص عاقل مراقب دین خود است.

آن حضرت در حدیث دیگری فرمود:

رفقای صمیمی سه دسته اند:

۱- كسی كه مانند غذا از لوازم ضروری زندگی به حساب می آید و آدمی در همه حالات به وی نیازمند است ؛ و او رفیق عاقل است.

۲- كسی كه وجود او برای انسان به منزله یك بیماری رنج آور است ؛ و آن رفیق احمق است.

۳- كسی كه وجودش نافع[2] و به منزله داروی شفابخش و ضد بیماری است ؛ كه او رفیق روشنفكر بسیار عاقل است.

تفاوت بین دوستان و مراتب دوستی احتیاج به دلیل و برهان ندارد. لابد شما در زندگی دوستانی دارید كه دوستی با آنان عذاب آوراست و به این ترتیب همیشه سعی می كنید خود را از آنان دور نگه دارید. در مقابل بعضی هستند كه انسان حاضر است با صرف ساعت ها وقت و طی مسافت های طولانی و یا با تحمل رنج و مشقت ، او را پیدا كند و ساعتی با او همنیشن باشد. این مطلب همان چیزی است كه ما از آن به عنوان مراتب دوستی یاد كردیم.

● معیار دوستی

همان طور كه در تعریف دوستی اشاره شد، دوستی باید بر اساس معیار و ملاك صحیح استوار باشد. زیرا معمولاً ملاك افراد جهت گزینش دوستان، متفاوت است. چه بسا افرادی كه با مقاصد نفسانی برای رسیدن به خواسته های دنیوی و یا بر اساس مقاصد شرورانه و مفسدت آمیز یا انگیزه های عاطفی غیرمعقول – تعصب ها- و خلاصه دوستی های بی بنیاد و تصادفی اقدام به انتخاب دوست كنند. اما مسلمانی كه با چراغ راهنمای عقل و با تدبیر و اندیشه، كلیه نیازهای مادی و معنوی و از آن جمله دوست یابی خود را تأمین می كند قطعاً دوستان خود را با ملاك صحیح و انگیزه الهی و برای خدا برمی گزیند. او می داند كه تنها دوستی های پایدار، دوستی اهل ایمان است كه در دنیا و آخرت باقی خواهد ماند، چنان كه قرآن كریم می فرماید:

” الأَ خِلاّءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌ إلاَّ المُتَّقین” [3]

در قیامت همه دوستان به استثنای متقین، دشمن یكدیگرند.

اصولاً لازمه دوستی متقابل این است كه یك طرف، طرف دیگر را به كارها و وظایفش كمك كند. اگر این كمك در غیر رضای خدا باشد، در حقیقت به بدبختی و شقاوت و عذاب دائمی آن طرف كمك كرده است. از همین رو قرآن نیز در حكایت گفتار ستمگران در قیامت فرموده كه:

” یا وَیلـَتی لَیتَـنی لَمْ أَتَّخِذْ فـُلاناً خَلیلاً[4] .” ای كاش فلانی را دوست خود نگرفته بودم.
بر خلاف دوستی های متقین كه دوستی مایه پیشرفت آنان در راه خداست و در روز قیامت هم به سود ایشان خواهد بود.

در حدیثی از امام صادق علیه السلام این گونه می خوانیم:

” مَنْ أَحَبَّ للهِ وَ أَبْغَضَ للهِ وَ أَعْطی للهِ عَزَّوَجَلَّ فَهُوَ مِمَّنْ كَمُلَ إیمانُه.”[5] (

كسی كه برای خدا دوست بدارد و برای خدا دشمن بدارد وبرای خدا ببخشد، از كسانی است كه ایمانش كامل شده.

آن حضرت در حدیث دیگری می فرماید: از محكم ترین دستگیره های ایمان این است كه برای خدا دوست بداری و برای خدا ببخشی و برای خدا منع كنی .

● ” برای خدا بودن” به چه معنا است؟

ممكن است این سؤال را مطرح كنید كه در دوستی، ” برای خدا بودن” به چه معنی است؟
قبل از پاسخ دادن به این سؤال ، ابتدا باید دانست كه این سؤال برای چه كسی مطرح است؟ آیا سوال كننده فردی است معتقد به دین؟ آیا فانی بودن این جهان و انتقال به جهان آخرت را باور دارد یا نه بی اعتقاد به این امور است؟ اگر اعتقادی به دین و جهان آخرت ندارد از بحث فعلی ما خارج است ؛ اما اگر معتقد به دین بوده و دستورات دینی را باور كرده باشد، حتماً می داند كه هر گونه فعل و انفعالی در این جهان نتیجه اخروی دارد.

در این صورت چنین انسانی در همه مسائل زندگی و از جمله دوستی و خصوصاً در دوران جوانی كه زمان شكل گیری شخصیت اوست با توجه به تأثیر حتمی آن در زندگی دنیایی و به تبع آن در جهان آخرت، پیمان رفاقت و دوستی با دیگران بسته ، و پایه معاشرت خود را با دیگران به گونه ای بنیاد خواهد گذاشت كه سعادت دنیا و آخرت را به دنبال داشته باشد. ما این نوع دوستی را دوستی برای خدا و مبتنی بر ملاك های الهی و انسانی می دانیم.

ممكن است كسی به غلط تصور كند كه چنین دوستی هایی قهراً به معنای بی توجهی به مادیات و لذت های دنیایی است. اما این، تصور نادرستی است. در واقع باعنایت به همان انگیزه الهی كه در این نوع رفاقت وجود دارد، دوستان باید در جهت لذت های مشروع و رفاه اجتماعی دوستان خود كمك كنند و این خود یكی از وظایف و حقوق دوستی است كه در فصل حقوق دوستان به آن می پردازیم . اما عجالتاً در اینجا تأكید می كنیم كه دوستی های صحیح هم در راستای منافع مشروع دنیوی است و هم برای رسیدن به آخرتی بهتر و آبادتر، و اصولاً پایداری آن هم بدین جهت است. در مقابل این نوع ” دوستی” كه برخوردار از معیار صحیح است، دوستی های خطرناك قرار دارند؛ دوستی هایی كه بر اساس هواهای نفسانی و آرزوهای زودگذر مادی وبعضاً با هدف استثمار و سوءاستفاده از دیگران شكل می گیرند. در این گونه دوستی ها افراد در تلاش اند با انواع فریب كاری دیگران را به دام انداخته و به منافع مادی خود برسند. یعنی این دوستی ها پل ارتباطی جهت رسیدن به اهداف آنها است و البته تا زمانی كه این پل ارتباطی لازم باشد، ممكن است شما رابرای چند روزی به بعضی خواهش های نفسانی برسانند ؛ اما مطمئن باشید كه این حالت موقتی است و دیر یا زود به محض این كه احساس كنند به شما نیاز ندارند، شما را به آسانی رها می كنند.

● نقش دوست در زندگی

بدون شك عوامل مختلفی در ساختن شخصیت انسان مؤثر هستند كه از مهم ترین آنها مسئله همنشینی و دوستی و معاشرت است. این عامل از چنان اهمیتی برخوردار است كه اسلام فرموده:

المَرْءُ عَلی دینِ خَلیلِهِ فَلْینْظُرْ أَحدُكُم مَنْ یُخالِل[6]

آدمی بر دین و روش همنشین خود است پس باید ببیند كه باچه كسی دوست می شود.
روشن است كه انسان خواه ناخواه از دیگران تأثیر می پذیرد و بخش مهمی از افكار و صفات اخلاقی خود را از طریق دوستانش كسب می كند. این مطلب هم از نظر عقل و هم از طریق تجربه به اثبات رسیده است. ما به وسیله مشاهدات حسی خود و نیز با بازنگری به تاریخ، در می یابیم كه چه بسیار افرادی كه از راه دوست به سعادت ابدی و یا شقاوت ابدی رسیده اند. نقش دوست در زندگی به قدری زیاد و برجسته است كه حضرت علی علیه السلام می فرماید:

هر گاه وضع كسی برای شما نامعلوم بود و دین او را نشناختید، به دوستانش نظر كنید . پس اگر آنها اهل دین و آیین خدا باشند ، او نیز پیرو آیین خداست و اگر بر آیین خدا نباشند او نیز بهره ای از آیین حق ندارد.

تو اول بگو با كیان زیستی پس آنگاه بگویم كه تو كیستی

ابن مسكویه دانشمند مشهور اسلامی و استاد بوعلی سینا گوید:

” تمام سعادت انسان نزد دیگران و دوستان یافت می شود. سعادتمند كسی است كه دوستان واقعی برای خود به دست آورد و در دوستی با آنان از هیچ فداكاری و از خودگذشتگی دریغ ننماید تا هم او از آنان فضائل اخلاقی كسب كند و هم آنان از وی بهره اخلاقی برگیرند”.

یك روان شناس معروف می گوید: این جمله را در ذهن خود، به خود تلقین كنید: ” نیك بختی من، شادی من، عواید من ، بستگی به هیچ چیز ندارد مگر به مهارتی كه در شیوه معاشرت با مردمان به كار می برم.”

آری انسان در سایه دوستان وفادار و صمیمی است كه می تواند پلكان ترقی و تعالی را یكی پس از دیگری طی نماید و این دوست است كه گاه بشر را تا اوج افتخار و عظمت رهنمون می شود و منشأ خیرات وبركات اجتماعی می گردد. همچنین در سایه همزیستی و همدلی است كه استعدادها شكوفا شده و بشر می تواند اختراعات و اكتشافات وآثار ماندگار از خود بر جای بگذارد كه جامعه از آنها سود ببرد.

از سوی دیگر دوستان ناشایست و شرور هستند كه بشر را به منجلاب فساد انداخته و او را تا سر حد فنا و نیستی پیش می برند. سقراط گوید: ” هر یك از مردم آرزویی دارد، یكی مال می خواهد، یكی جمال و دیگری افتخار؛ ولی به عقیده من یك دوست خوب از همه مهم تر است. ”

رسول گرامی اسلام، نقش دوست و اهمیت دوستی را چنین یادآور شده است:

مؤمن چنان است كه با دیگران انس و الفت گرفته و دیگران با او انس دارند و كسی كه نه الفت پذیر است و ن الفت می گیرد در او خیری نیست.

اگر تاریخ را ورق بزنید، خواهید دید كه نه تنها بیشتر اختراعات و اكتشافات، حاصل همكاری و همیاری بشر با دیگران بوده ، بلكه اكثر موفقیت های اجتماعی و پژوهش ها و تحقیقات علمی نیز در سایه همفكری و همیاری و روابط دوستانه صحیح انجام گرفته است؛ دوستانی كه با تلاش جمعی و با كمك فكر و اندیشه دیگران توانسته اند دستاوردهای بزرگ علمی را برای تاریخ به ارمغان آورند.

نقل یك نمونه از حوادث تاریخ معاصر در اینجا خالی از لطف نیست :

جرجی زیدان[7] تاریخدان و ادب شناس بزرگ مصری كه بسیاری از آثارش از جمله رمان های تاریخی او، به زبان فارسی ترجمه شده، كتاب مفصلی درموضوع تاریخ ادبیات عرب نوشته و در بخشی از آن مدعی گردیده است كه شیعیان، آثار مكتوب قابل توجهی در تاریخ عرضه نكرده اند و نقش مؤثری در پیشرفت علوم اسلامی نداشته اند.

در برابراین سخن نسنجیده و وهن آمیز، سه دوست جوان كه از دانش آموختگان حوزه علمیه نجف و تربیت یافته فرهنگ شیعه بودند و عمیقاً جریان فرهنگی شیعه را می شناختند و این ادعا را خلاف واقع می دانستند ، با یكدیگر هم پیمان شدند و تصمیم گرفتند تا هر كدام به گونه ای به آن پاسخ دهند و زیدان را متوجه خطای بزرگ تاریخی اش بنمایند.

یكی از آن سه تن، علامه شیخ محمد حسن كاشف الغطاء[8] بود كه به نقد روش تحقیق این كتاب پرداخت و خطاهای متعدد آن را برشمرد و محصول كار خود را به صورت كتابی به نام ” نقدها و پاسخ ها” منتشر ساخت و در طی آن پاسخ های خود را در كمال استحكام و وضوح مطرح نمود. این كتاب خیلی زود در محافل علمی جای خود را باز كرد و نشان داد كه چگونه كاری عالمانه می تواند ادعاهای نادرست و گزاف را بی اثر كند. دوست دیگر او علامه سید حسن صدر[9] نقش شیعیان را در پایه گذاری علوم اسلامی نشان داد وثابت كرد كه بسیاری از این علوم بدون حضور شیعیان هیچ گاه شكل امروزین خود را نمی یافتند و به این ترتیب تأثیر شیعه در پیدایش آنها انكار ناپذیر است. این تحقیق به نام ” شیعه وبنیانگذاری علوم اسلامی” منتشر شد و محققان را متوجه جنبه های ناگفته تاریخ علوم اسلامی نمود.
اما سومین دوست كه علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی[10] بود ، با كوششی بی مانند كتابخانه های سراسر كشورهای اسلامی را كاوید و از میان كتاب های آنها نزدیك به شصت هزار كتاب شیعی را شناسایی كرد و بدین ترتیب توانست كتابشناسی بزرگ شیعه را از آغاز تاریخ اسلام تا عصرخویش تدوین كند.

این كتابشناسی كه نگاهی به هزار و سیصد سال فعالیت علمی شیعه دارد در حدود سی جلد و با عنوان ” الذریعهٔ الی تصانیف الشیعهٔ”[11] است ، پاسخ محكمی بود به ادعای نابجای جرجی زیدان. این كتاب بعدها خود منشأ تحقیقات تازه ای در باب مكتوبات شیعه شد . به راستی این سه اثر گرانبها و ارزشمند و ماندگار كه در دفاع از حریم تشیع بر جای مانده وسالیان متمادی است كه مرجع اهل تحقیق و تدوین می باشد چگونه سامان یافته است؟ شك نیست كه این خدمت بزرگ به جامعه تشیع دراثر دوستی صمیمانه و همفكری و هم پیمانی این دوستان بوده است و این تنها یك نمونه از نقش مثبت و ارزشمند دوستی در جامعه است .

ویژگیهای یك دوست خوب :

دوسـتـان خـوب یـك سری ویژگی دارند كه آنها را از دیگران متمایز می كند و سبب میگردد دوستــان بیشتری در كنار خود داشته باشند بنابراین با تـغیـیـر رفـتـار خــود به جرگه اینگونه افراد بپیوندید:

۱) یـك دوسـت خـوب حرفهایی كه بصورت محرمانه به وی زده شـده اسـت را نـزد خـود نـگـاه داشـتـه و رازدار شـمــا میباشد.

۲) وقت شناس بوده و در قرار ملاقاتها و یا میهمانیها قابل اطمینان بوده و سر موقع حضور می یابد.

۳) یك دوست خوب به موقعیت، موفقیت ها و یا دوستان دختـر و یـا پسـر جـدیـد شـــما حسادت نمی ورزد.

۴) یك دوست خوب هنگامی كه دچار بیماری و كسالت میـگردید با شما تماس گرفته و حالتان را جویا می شود و به عیادت شما می آید.

۵) وی میداند كه چه زمانی صحبت و چه زمانی سكوت نموده و تنها گوش دهد.

۶) هنگامی كه حالتان مساعد نبوده و یا دل و دماغ كاری را ندارید و پكر میباشید وی از رفتار شما دلخور نمیشود.

۷) اگر شما به فضای بیشتری نیاز داشته باشید و یا می خـواهـید تنها باشید، آنها این رفتار شما را طردشدگی تلقی نكرده و از شما دلگیر نمیشوند.

۸) یـك دوست خــــوب حیوان خانگی شما، مادر زن بدخلق شما و كـودكـان پـر جـنـب و جوش شما را به خاطر شما تحمل خواهد كرد.

۹) وقتی نظر او را در مــورد مسئله ای جویا شوید با جان و دل و صادقانه نظرات و عقاید خودش را در اختیارتان قرار می دهـد و حتـی اگـر بـه نـصایـحش نـیز عـمل نكنید ناراحت نمیشود.

۱۰) وی با شما میخندد،گریه میكند و كارهای ماجراجویانه انجام میدهد اما به دیگران چیزی در مورد آنها نمیگوید.

۱۱) پیش از سر زدن به منزلتان، شما را مجبور نمیكند كه خانه را تمیز و مرتب كنید.

۱۲) وی اجازه نمی دهـد كسـی پشت سر شما و در غیاب شما در مورد شما بدگویی كند و به دفاع از شما خواهد پرداخت.

۱۳) شما را به كارهای ماجراجویانه، رشد دهنده و پیشرفت در كار تشویق خواهد كرد.
۱۴) هنگامیكه خودروی شما دچار نقص فنی گردد شما را به مقصدتان خواهد رساند.
۱۵) روز تولدتان همیشه به یادش بـوده و اگر برنامـه خـاصـی بـرای آن روز تـــدارك ندیده باشید شما را به بیرون برده و یـا برایتان كیك سفارش میدهد.

۱۶) دوست خوب از شما انتظار ندارد كه اتوماتیك وار با عقاید وی در خصوص مسایلی همچون سیاست،مسایل جنسی و مذهب موافق باشید و به عقاید شما حتی اگر برخلاف عقایدش باشد احترام میگزارد.

۱۷) هیچگاه شما را نزد دیگران خرد و تحقیر نـكرده بلكه همواره به شما احترام میگذارد و در حضور دیگران از شما تعریف می كند.

اگر دوستی را سراغ ندارید كه با شما اینگونه رفتار كند شاید یك دلیـل آن ایـن باشد كه شما نیز با آنان چنین رفتاری تا بحال نداشته اید .

دانش دوستی و آداب آن :

-1 علاقه عمومی به دانش اندوزی در میان ملت ما هم پیشینه دیرینه و هم پایه های فكری و فرهنگی بسیار ممتاز در میان ملل دنیا دارد. اما این علاقه و اشتیاق مردم به همان اندازه كه باعث سوق جوانان و افراد به سوی دانش اندوزی می شود، می تواند خود بستر رشد امراض و آفاتی بشود كه دقیقاً برعلیه بسط علم و فرهیختگی عمل نماید. لذا ضروری است كه آداب دانش اندوزی و دانش دوستی و دانش محوری برای عموم و برای مجامع علمی و از همه مهم تر حكومت موردتوجه و رعایت قرار گیرد تا از گزند آفات در امان بمانیم.

۲- در شرایط امروز كشور ما، دانش پروری در معرض چهار آفت مهم قرار دارد:

▪اول، كوتوله پروری[12] در مؤسسات علمی؛

▪دوم، فریبكاری های عالمانه؛

▪سوم، سوءاستفاده از پایگاه قدرت در كسب نام و نشان علمی؛

▪چهارم، مدرك بازی.

۳- در پیشرفت علمی، رقابت عالمانه- كه حقیقتاً مسابقه در فهم بهتر واقعیت عینی است- نقش مهمی ایفا می نماید. یكی از پدیده های ناهنجار كه در بسیاری از كشورها و تجمعات علمی دیده می شود، ایجاد یك «كلوپ بسته» است كه به جای رقابت عالمانه، با قلدر مآبی رقیب جدید را از گود مسابقه بیرون می اندازند!

مرض كوتوله پروری علائم متعددی دارد:

یكی از آنها بزرگ كردن اسطوره ای یك فرد و بستن دایره دور اوست، به نحوی كه هر سخن دیگر از همان ابتدا مرفوض به حساب می آید؛ علامت دیگر «رفض دیگران» است؛ یعنی یك دانشكده یا مجموعه مدعی می شود كه خود ملاك محك توان علمی خود است و لازم نیست علمیت حضرات در مجامع وسیع تر علمی مطرح گردد. گاه با پررویی گفته می شود: «این مقاله بازی، توهین به ملت است؛ چرا باید حتماً مقالات علمی ما در مجلات معتبر دنیا چاپ بشود تا به اعتبار آن ارزیابی مثبت محسوب گردد؛ ما خودمان باید ملاك باشیم!!» البته هیچ فرد ایرانی از این كه مراكز و نشریات علمی ایرانی اعتبار جهانی پیدا كنند نه تنها ناراحت نمی شود، بلكه بسیار نیز بدان مباهات می كند. منتها كسب اعتبار در میان علمای جهان با اشتلم خواندن در خانه و یا ادعاهای پرطمطراق تفاوت دارد. وانگهی دانش كه امری سری نیست؛ اگر كسی به معرفتی دست بیابد، این معرفت در قالب رساله، كتاب، درس، سخنرانی و امثال آن ظاهر می شود؛ پس هرگاه دیدیم خشكسالی است باید بدانیم كه بازار دانش كساد است!

۴- مرض مهلك دیگر، فریب كاری های عالمانه است! آنچه در علم شكوه و جلال می آورد، نزدیكی هرچه بیشتر به واقعیت است و لاغیر.

حال اگر ادعای كشفیات بزرگ بكنیم و رسانه های كشور هم از روی ذوق زدگی این ادعاها را منعكس نمایند و بزرگان سیاسی هم به شكرانه به حمایت برآیند. این یك فریبكاری عالمانه است! در علم هر ادعایی باید با برهان باشد و فقط تا جایی كه برهان علمی توجیه می كند، ادعا مورد قبول قرار می گیرد. یكی از نمونه های اخیر، پخش خبر كشف بزرگ یك محقق ایرانی در آمریكا در زمینه خواص ذره ای- موجی نور است كه در صدر اخبار برخی خبرگزاری های داخلی و رسانه های ملی قرار گرفت. به نظر من، اگرچه آزمایش و ادعای ایشان قابل توجه است، اما بسیار با آنچه می تواند به عنوان یك كشف عظیم و همسنگ نسبیت مطرح شود فاصله دارد! تجلیل و تكریم های بی پایه، نمونه دیگری است. مثلاً در تجلیل از خدمات علمی فلان دانشمند ایرانی كه به رحمت خدا رفته است، هیچ فرد دانش دوستی تردید ندارد. اما وقتی نفس این تجلیل به یك دكان تبدیل می شود و برخی حرف های بی اساسی در نقش آن مرحوم در توسعه نظریه نسبیت یا سایر امور مطرح می نمایند و این سخنان توسط رسانه ها درج و پخش می شود، علامتی روشن از مرض فوق الذكر است. شاید یك راه ساده برای جلوگیری از اینگونه زیاده روی ها، استفاده از مشورت عالمان سختگیر در ارزیابی ادعاهای علمی باشد كه می تواند دولت، افكار عمومی و ثروت ملی را از هدررفتن باز دارد.

نمونه دیگر، توجهات فصلی به برخی رشته هاست؛ مثلاً یك وقت دانش و فن «نانو» مد روز می شود و اعتبارات عظیمی به آن تخصیص می یابد و سپس از هر گوشه ای «نانو» شناس سر برمی آورد و داستان تا انتهای خزانه اعتبار تمام می شود و فصل دیگر «IT» مد می شود و همه چیز گویی به سوی «حذف كاغذ» و «دیجیتال شدن» به حركت می افتند، دادگاه ها تمام اتوماتیك می شوند، ادارات بدون كاغذ، دانشگاه ها مجازی، نسخه ها كامپیوتری و قس علی هذا. و هر كس سعی می كند از اعتبار تخصیص داده شده مانند گوشت قربانی تكه ای بهره مند شود و سپس با ته كشیدن این اعتبار تب IT هم خنك می شود.
من همه اینها را از مصادیق فریبكاری های عالمانه می دانم كه در بستر عدم اطلاع مسئولین و حسن نیت آنان و فرصت طلبی «اعتبارپرستان» رشد می یابد.

۵- سوءاستفاده از «قدرت سیاسی» (حكومتی) برای كسب نام و نشان علمی، مرض دیگری است كه دانش پروری را در ایران امروز تهدید می نماید. نمونه جالب آن اجیر كردن دانشمندان برای تهیه مقاله و كتاب به نام حضرات است!! جناب وزیر یا مسئول چون فرصت ندارند خود نمی توانند كار علمی كنند، و از سوی دیگر سخت به نام و نشان علمی دلبسته اند؛ لذا از امكانات در اختیار خود استفاده نموده و دانشمندی را اجیر می كنند تا برای او تحقیق نماید و ایشان را به عنوان مؤلف معرفی كند!! از آن جالب تر سخنرانی علمی «سفارشی» است! البته در امور سیاسی مرسوم است كه سخنرانی سیاستمداران بزرگ را گروهی فرهیخته مطابق خطوطی كه مدنظر آن سیاستمدار است تهیه نمایند و آن را در اختیار سیاستمداران برای ارائه قرار دهند، اما اینها «امتیاز» محسوب نمی شوند. جالب و بدیع آن است كه جناب مسئول در یك سفر كاری و سیاسی هوس سخنرانی علمی می كند، نه وقت دارد كه تأملی كند و نه ذهن او مطلبی دارد: لذا به صاحب فضل نیازمندی می گوید: «مقاله علمی درجه یك برای من بنویس!» مقاله را آقا می خواند و در ركورد دانشگاهی برای كسب مدارج، ثبت و ضبط می كند!!

نمونه دیگر، ظهور علامه های رسانه ای است!! یعنی برخی را با بوق و كرنا باد می كنند كه فلانی فیلسوف است، متفكر است، سقراط است و… تا بدین وسیله آنچه را كه می خواهند از دهان این «نوابغ بادی» در ذهن های ساده و مشتاق بكارند.

در تابستان گذشته یكی از اساتید فلسفه سیاسی دانشگاهی در آمریكا در تهران سخنرانی می كرد و در آن به دفاع از یكی از همین نمونه های «بادی» داد سخن می داد. پس از اتمام صحبت گفتم: «اگر او اینقدر شأن علمی دارد، چرا كرسی هیوم را كه اخیراً در دانشگاه شما خالی شده به او پیشنهاد نمی كنید؟!» با تغیر گفت كه فلانی كوچكتر از این حرفهاست. او حتی یك رساله فنی ندارد، اما برای بسط دموكراسی و تفكر سكولار در كشور شما بسیار مهم است!»

۶- چهارمین افت دانش پروری، مرض و بلكه سرطان «مدرك بازی» است. نمی گویم «مدرك محوری» كه داشتن مدارك معتبر علمی برای تصدی امور مربوط حقیقتاً یك حداقل است و حتماً باید چنین باشد. با آن كه معتقدم مدرك تنها، حكایت از عمق فهم علمی نمی كند، چه بسا افراد با مدارك علمی هم شأن به لحاظ سطح دانش و عمق آن، با یكدیگر اختلافات فاحش دارند.

اما مسئله «مدرك بازی» داستان كاملاً جدایی است! مدرك بازی یعنی در یك سیستم حكومتی- مدنی بتوان مدارك علمی مورد علاقه را- بدون طی مراحل تعلیمی- تولید كرد و از عنوان آن استفاده های معادل مدارك تعلیمی نمود! گزارش اخیر روزنامه كیهان از داستان «دانشگاه آمریكایی هاوایی» دقیقاً گویای این جریان ناخوشایند در زندگی جمعی امروز ما است و متأسفانه این تنها مورد هم نیست. علاوه بر ظهور دكه های چاپ مدرك، برخی روش های دیگر هم باید طرح گردد؛ مثلاً برخی از قدرتمندان سیاسی، استاد خود را به دفتر كار خود احضار می كنند تا از آنان امتحان به عمل آورند! و آن دیگری خود طراح سؤالات خود می باشد، یعنی «بالماسكه» به نحو جدید!

از مدیر زحمت كشیده ای پرسیدم: «چرا درحالی كه بیش از بیست سال سابقه مدیریت موفق دارد، به سوی مدارك تولیدی روی آورده است؟» در پاسخ گفت: «كسی قدر زحمات مرا نمی داند و با آن كه من به واسطه تجربه و دانش، توان بالایی را در كارم كسب كرده ام،

سیستم حكومتی، فلانی را به صرف مدرك تحصیلی بالاتر- كه حتی نامربوط به كارش هم هست به من ترجیح می دهد. بنابراین ناچار شده ام برای حفظ حیثیت و سطح حقوق خود مدركی دست و پا كنم!»

از جوانی كه «آقازاده» است پرسیدم: «كه چرا دنبال كسب علم نمی رود و به سوی «مدارك تولیدی» روی آورده است؟» گفت: «حقیقت امر این است كه در علم پول نیست و من مشغول «بیزینس»[13] سنگین هستم، ولی برای حیثیت و ازدواج و حتی پیشبرد امور در داخل، به یك مدرك در سطح دكترا نیاز دارم!»

و بدین سان جمع دانش دوستان و كسانی كه با همه توان به آموختن علم همت می گمارند مورد اهانت قرار می گیرند و ارزش كار علمی پایین می آید و از اعتماد مردم كاسته می شود. این مهلك ترین مرض در راه بسط علم در كشور است.

۷- البته برخی از عوامل، مربوط به نقص قوانین و سیستم مدیریت در كشور است: مثلاً سرداری كه در تمام طول دفاع مقدس در جبهه بوده، پس از پایان جنگ با یك غفلت بزرگ حكومتی مواجه می شود: دیگر كسی احوال ا و را نمی پرسد! و او برای موقعیت خود باید تمام آن هشت سال را رها كند و تازه از صفر شروع نماید! و یا چرا نباید ارزیابی حكومت از مدیری كه صاحب بیست سال كارنامه موفق است، به گونه ای باشد كه نیازی به «مدرك تولیدی» احساس نشود؟ چرا نظام حكومتی ما به انسان ها و توان آنها كاملاً بی اعتناست؟ چرا همه چیز صوری است؟

۸- در سال های اخیر، دستگاه وزارت علوم، انصافاً نقش قابل تقدیری در مقابله با جریان مدرك بازی ایفا نموده است كه با توجه به تضییقات و محدودیت های موجود باید گفت كارنامه بسیار روشن و درخشانی دارد.

به نظر من، در اولین قدم باید وزارت علوم در مبارزه با این مرض مورد حمایت جدی و وسیع قرار گرفته و به برخورد سخت گیرانه تر با آفات علمی تشویق شود. به عنوان نمونه باید هیأت امنای دانشگاه ها و مراكز علمی، صاحب كمیته های انضباطی باشند. این كمیته ها باید بتوانند بلافاصله موارد تخلف علمی اعضای خود را بررسی نمایند و در صورت احراز تخلف، بی درنگ متخلف را از كادر علمی آن موسسه اخراج نمایند. از جمله این تخلفات می توان به مواردی نظیر ثبت مقالاتی كه در تولید آن نقشی نداشته اند، مقالاتی كه از طریق اعمال فشار و زور موفق به ثبت آن به نام خود شده اند و یا سوءاستفاده از مشاغل سیاسی در «استخدام دانشمند» و ثبت حاصل كار به نام خود، اشاره كرد. برای دقت بیشتر در این امر وزارت علوم هم باید كمیته نظارت بر این گونه تخلفات را داشته باشد و عنداللزوم مقررات و قوانین لازم را تمهید نماید. در حمایت از وزارت علوم، دولت نیز باید مدیران خود را به نحوی جدی برای مقابله با این گونه تخلفات تحت فشار قرار دهد.

در قدم بعد وزارت علوم باید مراكز علمی كشور را درجه بندی نموده و به خصوص سطح آموزش هر كدام را- كه موثر در اعتبار مدرك است- برای عموم مردم اعلام نماید. البته این كار وزارت علوم رامورد هجوم وسیع قرار می دهد. لیكن این طبقه بندی مسئولیتی است كه باید انجام شود. در مرحله دیگر، دولت و مجلس نیز باید قوانین استخدامی را از نقطه نظر مدارك تحصیلی مورد بازنگری جدی قرار دهند. این بازنگری با توجه به ارزیابی های رسمی وزارت علوم از سطح علمی و آموزشی موسسات می تواند بازار تولید مدرك را كساد نماید! مثلاً در كشور آمریكا متقاضیان شغلی كه مدرك تحصیلی لیسانس خود را از دانشگاه بركلی[14]، استانفورد[15]، ام ای تی[16] و امثال آنها كسب كرده اند به مراتب بر متقاضیان دیگر كه صاحب مدرك دكترا[17] از فلان موسسه می باشند رجحان داده می شوند! اما قوانین ما نسبت به سطح و ارزش مدارك كاملاً «كور» است!

و بالاخره نعمت بزرگ آگاه شدن مردم از حقایق است كه می تواند از بروز مفاسد جلوگیری كرده و چراغ علم دوستی و دانش پروری را در كشور پرفروغ تر نماید .

نوع دوستی در عین فردگرایی :

یکی از فصول مشترک مباحث روشنفکری سده اخیر کشور ما متاسفانه این بوده است که در صورت داشتن جامعه ای با سازوکار اقتصادی نظام «بازار آزاد و رقابتی» معنویت از جامعه رخت بر خواهد بست. روشنفکران ایرانی که به انواع مختلف (چه مذهبی و چه عرفی) تحت تاثیر چپ قرار داشتند (که غالب نخبگان ما چنین بوده اند) همواره این پیش فرض را برای خود داشته اند. یعنی تقابل، تضاد یا حداقل تنافر «اخلاق» و «نظام بازار آزاد اقتصادی» را فرضی مسلم پنداشته اند. این پنداشت غلط اکنون باوری عمومی در عرصه های عادی و الیت اجتماعی ماست. عبارات زیادی هم در طول مناسبات روزانه می شنویم که ناشی از این فرض غلط است: «اگر همه چیز را به دست بازار بدهیم تکلیف فرهنگ چه می شود»، «اگر بازار حرف آخر را می زند پس اصول اخلاقی چه خواهد شد»، «نگاه صرف اقتصادی به مسائل جامعه ما را از تحلیل فرهنگی آنها بازمی دارد»..

ایده تضاد اخلاق و بازار آزاد، این فرصت را برای منتقدان بازار آزاد فراهم کرده است که خود را، یگانه دلسوز و معتقد به اخلاق بدانند و حتی دفاع از بازار آزاد را مترادف با بی اخلاقی یا السویه شمردن اخلاق ذکرنمایند. شاید به دلیل وجود سنت های دیرینه ما که اخلاق و رفتار محترمانه در آن جایگاهی موثر دارند ادبیات چپ و ستیز با بازار آزاد، ادبیات غالب سده اخیر جامعه ایرانی است. حتی آنهایی که با گفتاری آمیخته به مذهب یا سنت هنگام نقد و نفی مظاهر بازار آزاد، نمادهای جهانی چپ را هم نهی می کنند باز هم بازار را نماد بی اخلاقی می پندارند.به همین دلیل اکثراً وقتی به دنبال تقلید از جوامع صنعتی در پی بنا نهادن هرنهادی بوده ایم غالباً بی بند و بار و غیرمسئولانه و تنها سخت افزاری به آن مبادرت ورزیده ایم. نگاه عام و بعضاً خاص به مقوله اقتصادچیزی از جنس شعبده بازی، زد و بند و کلاهبرداری شده است. و باز به همین دلیل نگاه مردم به یک فرد موفق در حوزه اقتصاد به گونه ای است که گویی سوءاستفاده هایی او را به موفقیت رسانده نه استفاده های هوشمندانه. این طرز تفکر معلول چند فاکتور اساسی است که نوشت حاضر بنا دارد با طرح مقدماتی آن باب بحث در این زمینه را بگشاید، ضمن آنکه به برخی مسائل مطروحه اخیرپاسخی داده باشد.

در این زمینه مطالعه آرای «جان لاک»[18] فیلسوف شهیر انگلیسی و یکی از پایه گذاران مکتب فکری لیبرال بسیار برای ما مفید است. او نیز در دوره ای زیست می کرد که ارزش های سنتی جامعه اش را فراگرفته بود و می خواست با ارزش هایی مدرن (نه ضدارزش) به مصاف ارزش های سنتی برود. شرایطی که گرچه از نظر تاریخی فاصله فراوانی با دوران لاک دارد اما دارای تشابهات زیادی است. یعنی در کشور ما به رغم شکست خوردن تمام ایده های ضدبازار هنوز دلیلی برای تجدیدنظر در آرای روشنفکری به وجود نیامده و همچنان لیبرالیسم در عرصه فکری و فرهنگی تفکری ناجوانمردانه است. یکی از اساسی ترین ایرادهایی که از سوی مخالفین بازار آزاد به آن وارد می شود اصالت «فرد» است. فردگرایی و محترم شمردن و حقوق فردی و اساساً مقدم دانستن آن نسبت به جمع ویژگی مهم نظریه لیبرال است. ویژگی ای که در مملکت ما سودجویی معنی می شود و تقدم فرد به جمع دلیلی بر بی اعتنایی به اخلاق و مضامین آن نظیر «نوع دوستی» و «عدالت» محسوب می شود. اما چرا چنین نیست؟ چرا حتی با مولفه های سنتی اخلاق، فردگرایی بی اخلاقی را دامن نمی زند؟ جان لاک که در فضای سنت تنفس کرده بود این پرسش ها را با بسط نظریه مالکیت پاسخ می دهد.
بی شک «جان» و «حق حیات» از جمله حقوق انسانی است که با هر طرز تفکری احترام به آن لازمه اخلاق است. اساساً اگر فردی جان افراد را محترم نداند باب اخلاق را بسته است. هر فردی که برای حفظ و ارتقای کیفی حیات خود به کار و تلاش بپردازد و ماحصل کار خود را صرفاً برای خود و در انحصار خود به مالکیت درآورد در طول ارزش اخلاقی حفظ حیات قدم نهاده است.بنابراین مالکیت فردی که ناشی از کار است از نظر لاک حتی مقدس است و مال در عرض جان محترم شمرده می شود؛ گرچه در طول آن حاصل می شود. اما منتقدان سنتی و چپ یک نقد به ظاهر بشردوستانه مطرح می کنند؛ اینکه مالکیت فردی نباید به حدی باشد که بقیه افراد را از داشتن حق مالکیت محروم کند. یعنی یکی آنقدر مواهب طبیعی را از آن خود نماید که به دیگران سهمی نرسد.

سپس نتیجه می گیرند چون بازار توان تشخیص و برخورد با متجاوزان از این حد را ندارد پس یک قدرت بشری (حال منتخب اکثریت افراد در نهاد دولت) باید وجود داشته باشد تا مبادا فردی از فرط گسترش مالکیت خود دیگران را بی نصیب گذارد. این را دلیلی برای وجود دولت و وظیفه نوع دوستانه آن معرفی می کنند. امری که به زعم آنها بازار از انجامش ناتوان است. اما حتی با پذیرش این اصل اخلاقی که مواهب طبیعی و نعمت های زمینی و خدادادی برای عموم است و حق برخورداری از آن نباید به عده ای خاص برسد، می توان نقد مذکور را غلط دانست. اساس تفکری که افزایش مالکیت یک فرد را معادل کاهش سهم دیگران می داند دارای یک فرض غلط است. این تفکر که از اشتراکات تفکر چپ و تفکر سنتی است، منشاء ثروت را «طبیعت» می داند در حالی که منشاء ثروت تا درصد بالایی ناشی از «کار» است. برای همین دیدگاهی که ثروت را ناشی از طبیعت می داند، ثروت را محدود می پندارد. درریاضیات جدید، مجموعه ها به دو قسم قابل شمارش و غیرقابل شمارش تقسیم می شوند.

مراد از غیرقابل شمارش، سختی شمارش اعضای آن مجموعه نیست بلکه بی انتهایی مجموعه را می رساند. مثلاً تعداد درختان کره زمین مجموعه ای قابل شمارش است گرچه شمردن آن بسیار سخت است اما مجموعه اعداد حقیقی غیرقابل شمارش است چون از دو سو و تا بی نهایت قابل تولد و تولید است و ته ندارد. آنهایی که ثروت را ناشی از طبیعت می دانند آن را به مثابه یک مجموعه قابل شمارش دارای انتها می پندارند، بنابراین دیگر به تولید آن فکر نمی کنند و به سراغ توزیع بهینه آن می روند. از همین جا است که «عدالت توزیعی» چپ ها متولد و ارزشی اخلاقی می شود. ارزشی که از منظر لیبرالی ارزش نیست چون لیبرال ها ثروت را محدود و ناشی از طبیعت نمی دانند. آنها منشاء ثروت را کار و تلاش و صنعت انسان می پندارند. بنابراین کار بیشتر، ثروت افزون تر در پی دارد.

به همین دلیل دیگر توزیع بهینه (عدالت توزیعی) نه ارزش و نه استراتژیک است. چون مجموعه ما قابل شمارش نیست که به تعداد افراد معین (انسان های روی زمین) به مساوات یا به عدالت افراز شود بلکه و یک بلکه مهم: تولید بهینه ثروت ارزش می شود. اگر مراد چپ ها از عدالت توزیعی رعایت اصول اخلاقی و نوع دوستانه برای بهره مندی عادلانه از ثروت و به تبع آن رفاه همه انسان ها از ثروت است در تفکر لیبرال تولید ثروت این اصل اخلاقی را بسط می دهد. چون کار بیشتر و ثروت بیشتر عایدی بیشتری برای بشر می آورد و رفاه اینگونه افزون تر خواهد بود. متاسفانه این دیدگاه که ثروت ناشی از طبیعت است در مملکت ما نسبت به سایر جوامع حالت اکستریمم دارد. یک علت آن هم بهره مندی ما از نفت به عنوان یک نعمت الهی است.

ما غالب هزینه ها و مایحتاج خود را از قبل فروش این نعمت تامین می کنیم و همواره دغدغه توزیع عادلانه این درآمد را داشته ایم و نیز به علت انحصار فروش نفت از طریق دولت همواره امکان بهره مندی های ویژه از سوی مقاربین دولت از درآمد نفت بوده و به این دیدگاه دامن زده است. به همین جهت از زمان ملی شدن نفت تا پیروزی ایده «بردن نفت بر سر سفره های مردم» همواره دغدغه توزیع عادلانه توانسته است نظر عامه مردم را جلب کند.اما در دوران جان لاک نفتی در کار نبود. بنابراین او و تمام لیبرال ها قبول دارند که مواهب طبیعی متعلق به همه بشریت است ولی این اصل، حدی برای توسعه مالکیت فردی ای که ناشی از کار باشد نیست و مالکیت ناشی از کار به خاطر نامحدود بودن ثروت بلامانع است. با بسط همین طرز تفکر است که عدالت توزیعی بلاموضوع خواهد شد؛ نکته ای که امروز چالشی پیش روی سوسیال دموکرات ها محسوب می شود. اما مخالفان اقتصاد آزاد نقد دیگری هم به مالکیت فردی و تقدیس آن وارد می کنند. اینکه افزایش و رشد تصاعدی ثروت گاهاً یا غالباً به بلااستفاده ماندن مواهب تحت مالکیت درآمده منجر می شود. سپس خواهان ضبط اموال مازاد مالکین بزرگ می شوند تا با توزیع مجدد اموال بلااستفاده امکان استفاده بهتر را برای سایرین مهیا شود. حتی آنها این کار را رفتاری بهینه و منطبق بر اصول اقتصادی می دانند چون از اتلاف منابع و مواهب جلوگیری می کند.

این نقد نیز دارای یک پیش فرض غلط است که باز هم متاسفانه در افکار عمومی ایرانی نفوذ کرده است. جان لاک که به اندازه قدرت فوق العاده نظریه پردازانه اش دارای صفت هوشمندی و درایت است همچون سایر موارد بدون مواجهه مستقیم با سنت و با به کارگیری ارزشهای سنتی نتیجه ای متفاوت خلق می کند. او در پاسخ به این انتقاد نظریه «عدالت مبادله ای» را طرح می کند. چون در پیش فرضی غلط اما رایج مبادله چیزی که به دو طرف آن سود برساند شناخته نمی شود. گاهاً این تصور وجود دارد که یک سوی معامله سوی دیگر را اغفال یا استعمار می کند و یک سوی معامله سود و سوی دیگر ضرر است. به همین جهت در فرهنگ ما اهل معامله بودن یک صفت رذیله است.

حال چنین نیست. پول وسیله معامله و مبادله است. در معامله یک طرف با دریافت و خرید کالا یا خدماتی، نیازی از احتیاجات خود را برطرف می نماید و طرف دیگر با دریافت پول، امکان رفع نیازهایی را می یابد که قدرت رفع آن نزد تولیدکننده دیگری است پس با اصل مبادله است که هم نیازهای انسانی برطرف می شود و هم تعاملات بین انسانی توسعه می یابد. لاک با بسط اصل مبادله پاسخ آنهایی که مالکیت فردی را منجر به بلااستفاده شدن اموال می دانند را می دهد. به نحوی که هر کس از پی کار خود به قدری مالی را به مالکیت درآورد که مازاد بر نیازش بود با فروش و معامله آن هم نیاز دیگران را برطرف می کند و هم مزد کار خویش را به دست می آورد (از طریق دریافت پول(. لاک به این پدیده «عدالت مبادله ای» می گوید. از آنجا که رقابت عضو لاینفک بازار است فرد عرضه کننده هم منحصراً فروشنده آن مال مازاد نخواهد بود. عدالت مبادله ای برای چپ ها بسیار گران است.

چون هم شأن حضور دولت را در اموال مردم می گیرد و هم رد آن برای آنها سخت است. چه آنکه کارل مارکس هم نقد کامل و منسجمی نتوانست بر عدالت مبادله ای وارد کند. پس برخلاف تصور و تبلیغات روشنفکری ما در قرن اخیر که فردگرایی و به تبع آن مال اندوزی غیراخلاقی برشمرده می شده، فردگرایی و احترام به مالکیت فردی بسیار منطبق با اخلاق و مضامینی نظیر نوع دوستی است. برخلاف چپ ها که داعیه اخلاق مداری دارند، تفکر لیبرال تعارضی با نوعدوستی ندارد و حتی به آن در عمل گرایش بیشتری دارد. اخلاقی تر است چون برعکس چپ منافع افراد را حال با توزیع عادلانه آن هدف غایی نمی داند.لیبرال ها پس از ناکامی موعظه در رعایت اصول اخلاقی در جامعه بشری به دنبال سازوکاری سیستماتیک افتادند تا ساختاری به وجود آید که رعایت اخلاق قاعده مند شود. نکته ای که همواره در نقد و تحلیل لیبرالیسم در ایران مورد غفلت واقع شده و به غلط اقتصاد و نفع فردی هدف نهایی لیبرالیسم معرفی شده است. در اندیشه لیبرال انسان آنگونه که هست شناخته می شود و انسان بودن انسان، با تمام نقایص اش عیب نیست. بر عکس دیگر مکاتب فکری ابتدا ایده آلی تعریف نمی شود سپس انسان ها به سوی آن ایده آل دعوت شوند، بلکه با واقع گرایی نظامی اخلاقی می طلبد. البته واقع گرایی به اندازه ایده آل گرایی نمی تواند مدعی و جذاب باشد ولی ممکن تر است. در ساختاری که مال دوستی و منافع فردی به رسمیت شناخته و محترم شمرده می شود جامعه دارای ثبات، آرامش، صلح و سعادت بیشتری است. در اندیشه اقتصاد آزاد رقابتی ساختاری ارائه می شود که رعایت اصول اخلاقی در آن ممکن تر است و حتی تقاضای بیشتری دارد. حال باید دید که این ساختار چگونه موفق به نیل به این مهم می شود؟ پاسخ به این سئوال در نوشتاری دیگر ارائه خواهد شد. در نوشته پیش رو به همین بسنده می شود که به این سوءبرداشت که «فردگرایی» با «اخلاق مداری» در تعارض است پاسخ داده شود .

دوست خوب، دوست بد :

اغلب كودكان، امروز با هم دوستان صمیمی اند و فردا به ظاهر دشمن می شوند. هر كسی كه با آنها از مدرسه به خانه می آید دوست لحظه ای آنهاست بدین ترتیب گروه های همسالان و دوستان مداوم تشكیل می شوند و از هم می پاشند، والدین زمانی كه كودكشان برای دوست یابی و نگه داشتن آنها مشكل پیدا می كند، احساس ناتوانی می كنند.
هر نوجوانی نیازمند چند دوست خوب و یا گروهی است كه بتواند آنها را متعلق به خود بداند، زیرا با داشتن آنها می تواند چیزهای زیادی درباره خودش بیاموزد. بنابراین برای كودكان در تمام سنین لازم است تجارب زودهنگامی فراهم كنید.

چنانچه كودك خردسالی، امكان برقراری ارتباط با دیگران را نداشته باشد، نمی تواند بیاموزید كه چطور در اجتماع رفتار كند. به او مهارت های اجتماعی را بیاموزد و هنگامی كه دوستی اش خاتمه یافت یا احساس مشكل كرد به او كمك كنید.

برای زمان بازی خردسالان و كودكان قبل از سنین مدرسه برنامه ریزی كنید. اطمینان یابید كه كودك نوپای شما فرصت های زیادی دارد كه با دیگر كودكان باشد. اگر در محلی كه زندگی می كنید كودكان زیادی نیستند دست به كار شوید و كودكان را برای بازی دعوت كنید.

موقعیت و زمان بازی را تا هنگامی كه روابط تثبیت نشده اند و بزرگسالان نیز علاوه بر كودكان همدیگر را نشناخته اند، محدود كنید. بر نخستین تجارب كودكان نظارت كنید و آماده باشید تا با دخالت در كارشان بازی آنها را آسان كنید.

● گردش های خانوادگی

اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبی برای ورود كودكان در موقعیت های اجتماعی به همراه كودكان سنین مختلف فراهم می كند. این موقعیت ها به كودك شما فرصت می دهد مهارت های اجتماعی را به كار گیرد و در عین حال شاهد ارتباط شما با مردم دیگر باشد.
همچنین گردش های خانوادگی سبب ایجاد پیوندهای عمیق داخل خانواده می شود و بعدها كه كودكتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی كند، چنین گردش هایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.

پافشاری نكنید، كودك را در برابر مردم انگشت نما نكنید، از جملاتی مثل «نمی تونی به دایی ات سلام كنی؟» یا «برای همه از یك تا ده بشمار» بپرهیزید. هر چقدر كودك در موقعیت های اجتماعی به خودش توجه بیشتری داشته باشد، احساس راحتی برای او مشكل تر خواهد شد.

به كودك برچسب نزنید، توصیف كودكتان به عنوان خجالتی، تنها، ساكت و یا سرد، روشی غلط است كه بعد تاوانش را پس خواهید داد.

برای نمونه در حال گذشتن از كوچه هستید و به آشنایی برمی خورید مریم دو ساله یا بیشتر در سلام كردن یا حتی نگاه به فرد آشنا تردید دارد. رو به فرد آشنا می كنید و می گویید «مریم خجالتیه» ولی نمی دانید كه با برچسب زدن به كودكتان رفتار او را تقویت می كنید. عینا زمانی كه به كودكتان برچسب انزواطلب و یا دچار مشكل در دوست یابی را می زنید، رفتار اجتماعی نامناسب را در او برمی انگیزید.در حالی كه می توانید با گفتن جملاتی او را تشویق كنید تا اجتماعی تر باشد.« تازه الان دیدتتون چند دقیقه طول نمی كشه تا بهتون عادت كنه» این جمله را به جای این كه بگویید «همیشه همین طوره» به كار ببرید.

وقتی كودكتان دوست گریز است. اگر كودكتان در ایجاد و نگهداری دوستی ها مشكل دارد، بكوشید علت آن را دریابید آیا آنقدر حساس است كه همیشه احساساتش جریحه دار می شود و دوستانش را از دست می دهد؟

آیا ساكت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی تفاوت است؟ و یا تهاجمی و قلدر؟!
با كودك گفت وگو كنید. دقیق باشید، درباره رفتارهایی كه مشاهده می كنید و اینكه چگونه سبب تاثیرگذاری در روابط می شوند، گفت وگو كنید. پیرامون دوستی صحبت كنید. اگر كودك به دلیل تمام شدن یك رابطه دوستی از نظر روانی آسیب دیده است، درباره وضعیت دوستی ها و اینكه چطور طی سال ها دوستان زیادی خواهد داشت كه بعضی از آنها به مدت طولانی و بعضی از آنها تنها مدت كوتاهی دوست او خواهند بود، حرف بزنید.
به او بگویید اغلب مردم انواع زیادی دوست دارند. مانند یار ورزشی، همدرس و تعداد كمی یاران مورد اعتماد دارند. مشخصات یك دوست خوب را بگویید، از كودك بخواهید نام یكی از همكلاسی هایش را كه همه او را دوست دارند بگوید و سپس درباره خصوصیات او چنین بپرسید: چطور رفتار می كند؟ چه كارهایی انجام می دهد؟ ویژگی های یك دوست خوب چیست؟ كدام یك از این ویژگی ها را دوست دارید كودك شما داشته باشد؟
تعیین اهداف دوستی، با همدیگر در این باره صحبت كنید كه دوست دارد چه مهارت های اجتماعی و چه طور دوستی هایی داشته باشد، بیشتر كودكان می توانند به آسانی كودكانی را كه دوست دارند با آنها دوست باشند، نام ببرند.

الگوی مناسب ارایه دهید. كودك شما خواهد كوشید دقیقا مانند شما رفتار كند. اگر خجالتی بودن یكی از مشخصات شماست، او ممكن است از خجالتی بودن شما تقلید كند و بنابراین، شاید لازم باشد كه این مشخصه خودتان را تغییر دهید.

فراموش نكنید كه مهارت های اجتماعی دیگری هستند كه شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آنها به كودكتان هستید، حتی اگر ترجیح می دهید كه آنها را یاد نگیرد.

ابتدا موقعیت های ساده ای را نشان دهید و سپس آنها را پیچیده تر كنید. موقعیت ها می تواند شامل دعوت یك دوست به بازی، رد یك دعوت، مخالفت مسالمت آمیز، صحبت با تلفن، خوشامدگویی به میهمانان، گفت وگو با كودكان و بزرگسالان و یا نمونه ای از یك ورزشكار خوب باشد. نقش ها را بین خودتان عوض كنید.

مهارت های گفت وگو را آموزش دهید. موارد زیر را تمرین كنید: سلام كردن، معرفی، پرسیدن پرسش های خاصی برای ادامه یافتن گفت وگو مثلا چه خبر؟ دیگه چطوری؟ تكرار نام ها را آموزش دهید. نقش معرفی كردن افراد را گوشزد كنید و به كودك بگویید نام دیگران را تكرار كند، تا اطمینان یابد آنها را به خاطر خواهد آورد. افزون بر آن، شخص دیگر لذت می برد كه كودك آنقدر مبادی آداب است كه می خواهد اسمش را درست یاد بگیرد.

فرصت هایی برای تمرین، به كودك فرصت دهید. مهارت های جدیدش را به كار گیرد. بدون مجبور كردن او را تشویق كنید دوستان دیگر را برای بازی دعوت كند. به او پیشنهاد كنید با هم فیلم ببینند، ساندویچ بخورند یا به تماشای فوتبال بروند. به سوی موقعیت های طولانی تر و كمتر برنامه ریزی شده بروید. به تدریج زمانی را كه كودكان با هم سپری می كنند، زیاد كنید. برای مثال، به او پیشنهاد كنید دوستی را بعد از مدرسه برای بازی دعوت كند و یا اینكه شب را با او بگذراند.

نظارت و تشویق، بگذارید كودك بداند چه كاری دارد می كند. این كار را با دادن نمره انجام ندهید، بلكه به او بگویید. از تحسین استفاده كنید. چند كلمه تحسین آمیز به كار ببرید تا به كودك بگویید چقدر خوب با دوستش كنار آمده، با میهمان صحبت كرده یا اینكه در موقعیت های اجتماعی چقدر هوشمندانه عمل كرده است.

به او اطمینان بدهید گاهی دوستی ها ادامه نمی یابند و حفظ ارتباط ممكن است كاملا در كنترل كودكان نباشد. او را مطمئن سازید كه این گونه مسایل هرازگاه اتفاق می افتد، ولی در آینده دوستان پایدارتری خواهد یافت .

شایسته ترین دوستی ها :

از هر چه بگذریم، سخن دوست خوش تر است . و چه دوستانی شایسته تر از”اهل بیت “، برای عشق ورزیدن ، دوست داشتن ، رابطه قلبی داشتن ، به یاد آنها زیستن و نفس كشیدن و با عشق و محبت آنان تربیت كردن فرزند و در نتیجه آن ساختن جامعه است .

وقتی با كسی یا كسانی رابطه داریم ، از آنان یاد می كنیم ، تماس میگیریم و احوالپرسی می كنیم به دیدارشان می رویم ، به مهمانی دعوتشان می كنیم، در غم و شادی آنان شریك می شویم ، در سفر و حضر، پیوند با آنان را مغتنم می شماریم و این رابطه را در همه شئون زندگی خویش ، جریان و سریان می دهیم

اهل بیت عصمت و دودمان پاك پیامبر ، دوست داشتنی ترین خانواده ای هستند كه می توان نام برد و پاك تر از آنها وجود ندارد و قرآن به طهارت آنان گواهی داده است و نیز این فرمان قرآن كه” كونوا مع الصادقین ” یعنی با راستان و راستگویان باشید، بر آن دودمان مطهر تطبیق و تفسیر شده است و مزد رسالت حضرت رسول ، ” مودت ذی القربی ” قرار داده شده است

با این خاندان تا چه حد رابطه مودت و دوستی داریم ؟ تا چه حد عترت پیامبر، در خانواده ما حضور دارند ؟ آیا عطر وبوی محبت اهل بیت را، در بین خانه و خانواده و فرزندان و بستگانمان ،گسترده ایم؟ اگر عشق انس با خاندان پیامبر (ص) یك وظیفه است ، تا چه حد خود و فرزندانمان به این وظیفه عمل كرده ایم و دیگران را به ادای این تكلیف فرا خوانده ایم
طبیعی است كه سخن از ” تربیت ولایی ” به میان آید و پرواراندن نسلی علی دوست و محب خاندان رسول و دلباخته و پیرو اهل بیت ، كه در غم ها و شادیهای این مجموعه نورانی ، غمگین و شادمان شوند . ایشان میان خود و آنان علقه و پیوندی درونی ، عاطفی و روحی احساس می كنند و همین پیوند را سرمایه و خمیر مایه همرنگی و همراهی با آنان قرارمی دهند

حضرت علی (ع) می فرمایند : ” علیكم بحب آل نبیكم فانه حق الله علیكم ” بر شما باد دوست داشتن خاندان پیامبرتان ، كه این، حق خداوند بر شماست . ”

راستی با این توصیه پیامبر اكرم چه كرده ایم كه از ما خواسته است

” ادبوا اولادكم علی حبی و حب اهل بیتی

فرزندانتان را با محبت من و محبت خاندان من تربیت و تادیب كنید

چنین تربیتی برای فرزندان مصونیت می آورد . دل های شیفته اهل بیت و فرزندان آشنا ودوستدار خاندان پیامبر، كمتر در معرض فساد اخلاق و بی هویتی و خود باختگی در برابر فرهنگ بیگانه و وسوسه های شیطانی و انحرافات قرار می گیرند . وقتی خداوند آنان را از لغزش ها، مصونیت بخشیده است . (عصمكم الله من الزلل)، این عصمت اخلاقی در مرتبه نازل تری به هواداران و شیفتگان هم سرایت می كند و دو ستدار اهل بیت ، دوستدار طاعت و پاكی و بندگی و قرآن و نماز و دعا و همكاری اجتماعی و كمك به محرومان و مبارزه با ظالمان هم خواهد بود

آنان كه در صحنه های مختلف جهادو امر به معروف ونهی از منكر و یاری مردم و رفع فتنه ها و عزت خواهی و ظلم ستیزی ، از عصر امامان معصوم تا كنون ، میدان دار و حاضر و فعال بوده اند ، از علی دوستان و عاشقان حسین و محبان اهل بیت بوده اند و الگویشان دراین راه ، خاندان عصمت بوده است . و ما ایشان را تجسم همه خوبیها و پاكیها می دانیم و می گوییم :
این عشق و علاقه و باور ، اهل محبت را به طاعت می كشاند و همدلی به همراهی منتهی می گرد و این محبت ، بركت خانه و خانواده و نمك زندگی می شود . گوهر محبت اهل بیت ، بسیار نفیس و قیمتی است . به گفته روایات ، گناهان را می شوید ، دل را پاك می كند ، مایه كمال دینداری انسان می شود ، وسیله برخورداری از شفاعت اهل بیت می گردد، روز قیامت ایمنی می آورد و از آتش دوزخ نجات می دهد .می توان اذعان داشت كه ، ثمره ای چون بهشت ، پیامد این محبت است زیرا كه در آخرت ، دوستداران با دوست خود [19] محشور می شوند و آثارو بركات فراوانی دارد و در یك كلمه به گفته حضرت رسول ، سود دنیا و آخرت را به همراه دارد

با این همه ارزش و اثر،كه در محبت است چرا “حب اهل بیت ” را در دل و جان خویش نپرورانیم و نیفزاییم؟ و چرا فرزندان خود را با این محبت بارنیاوریم ؟
والدین می توانند با انجام دادن این اعمال كه در پایین به ذكرش می پردازیم ، عشق به اهل بیت را در دل و جان فرزندانشان همچو بذری بكارند و همچو نهالی غرس كنند و پیوسته آن را آبیاری كنند، تا هر چه بالنده تر و ریشه دارتر شود

▪ نامگذاری فرزندان به نامهای اهل بیت

▪ بردن فرزندان به مجالس جشن و عزای امامان

▪ بردن آنان به زیارت قبور و حرم های مطهرشان

▪ برگزاری مجالس بحث و گفتگو در ایام ولادت و شهادت معصومین در خانه ها

▪ تشویق فرزندان برای خواندن كتاب درباره آنان

▪ نوشتن مقاله و سرودن شعر درباره شخصیت آنان

▪ شركت در مسابقه های مربوط به اهل بیت به عنوان بهترین الگو در زمینه كمالات و خوبی ها

▪ گفتن داستانهایی از سیره و زندگی آنان برای كودكان

▪ نقل داستانهای جذاب از دوستان و علاقه مندان این خاندان

▪ بیان خاطرات كرامت دیدگان و شفایافتگان از ناحیه اهل بیت

▪ برگزاری جلسات و تاسیس هیات های عزاداری

▪ برخورد احترام آمیز با نام و یاد ائمه پیش فرزندان و كوچك ترها

▪ هدیه وجایزه دادن به آنان به خاطر هم نام بودن با یكی از معصومان

▪ ذكر فضائل و مناقب[20] اهل بیت بر اساس روایات

برقراری ” رابطه با اهل بیت ” بر مبنای محبت و عشق ، بسیار ثمر بخش است. نوجوانانی كه در پی یافتن الگویند ، می توانند از شخصیت دوست داشتنی آنان الگو و سر مشق بگیرند و چنان به این الگو ها افتخار كنند ،كه حاضر نشوند آن را با هیچ چیز دیگری عوض كنند وهمواره زبان حالشان این بیت باشد كه:

مهر تو را به عالم امكان نمی دهم این گنج ، پر بهاست من ارزان نمی دهم امام صادق (ع) فرمود:

” لا تستصغر مودتنا فانها من الباقیات الصالحات ” كم و كوچك مشمار چرا كه از باقیات صالحات و شایسته ترین های ماندگار است. ”

اینكه امام امت( قدس سره) در مقدمه وصیت نامه خویش مكرر با تعبیر “ما مفتخریم كه … ”

نسبت به پیروی از مذهب اهل بیت و داشتن پیشوایان و الگوهایی چون ائمه معصومین ابراز خرسندی و سر بلندی می كند ، نشانه شناخت والا از ارزش و قیمت این گوهر است .

با عترتیم و چون غزل عاشقانه ایم

بر شاخه بلند ولایت ، جوانه ایم

در دام عشق ، دانه رنج و بلا خوش است

عمری است ما اسیر همین دام و دانه ایم

دوست واقعی كیست؟

نگاهی به عقربه ساعت كه بی‌خیال ثانیه‌ها را طی می‌كرد، انداخت. مضطرب و نگران از تهدیدهای مدیر بود. به تلفن همراهش كه همچنان خاموش روی میز مدیر افتاده بود، چشم دوخت.

تلفنی كه چند روز پیش از پسر همسایه هدیه گرفته حالا برایش دردسرساز شده بود. پدرش به زودی به مدرسه می‌رسید و او باید پاسخی می‌یافت تا زودتر از این معركه خارج شود. سعی كرد مثل عقربه‌های ساعت، خود را به دست زمان بسپارد؛ شاید راهی بیابد. سن نوجوانی، سن حس‌های گوناگون است كه آدمی را از همه طرف احاطه می‌كند؛ حس دوست داشتن، دل دادن و در نهایت عاشق شدن.

حس غریبی كه دست خود آدم نیست بلكه با یك نگاه و یا یك كلام آغاز می‌شود و با بهانه‌ای كوچك پایان می‌یابد. صحبت‌های كوتاه در كوچه پس‌كوچه‌های محله، وعده و وعیدها و ده‌ها خاطره تلخ و شیرین همه می‌تواند برای یك نوجوان تازگی داشته باشد.
شاید داشتن این تجربیات اولیه فرد را در آینده برای یك زندگی بهتر یاری كند ولی مشكل اینجاست كه اكثر نوجوانان گاهی این مسائل را بیش از حد جدی می‌گیرند و تمام هوش و حواس خود را متوجه آن می‌سازند.

در این حالت آنان نه تنها از اهداف مهم زندگی دور می‌شوند، بلكه كارهای روزمره خود را نیز بی‌انگیزه‌تر انجام می‌دهند. دختر نوجوانی مانند مریم كه علاقه به تحصیل و مطالعه را از دست داده، تنها دلیلی كه برای رفتن به مدرسه عنوان می‌كند ملاقات‌های بعد از تعطیلی مدرسه است كه با فرهاد دارد و دور از چشم خانواده می‌تواند با او صحبت كند.
خوش‌تیپ و خوش‌قیافه بودن فرهاد، عاملی بود كه بیشتر دخترها را متوجه خود می‌ساخت. مریم می‌گوید: وقتی فرهاد برای اولین بار از من خواست تا سوار ماشینش شوم، خوشحال شدم. با این كار به دوستانم ثابت كردم كه بی‌عرضه نیستم.

در نگاه او رضایت موج می‌زند، به ویژه وقتی از قول و قرار‌های فرهاد و تصمیم ازدواج با او می‌گوید. ولی شیما كه نوجوان باتجربه‌ای است، نظرش این است كه دخترها احساسات متفاوتی از پسرها دارند. او می‌گوید: ما مسائل را خیلی زود جدی می‌گیریم ولی آنها برای سرگرمی و وقت‌گذرانی با ما دوست می‌شوند.

اولش همه آنها وعده ازدواج می‌دهند و از وفاداری صحبت می‌كنند ولی بعد از مدتی دنبال كس دیگری می‌روند و تمام قول و قرارهای خود را زیر پا می‌گذارند. صحبت‌های شیما باعث می‌شود تا نسترن هم از تجربه خودش بگوید و از بی‌وفایی كسی كه دوستش دارد، به نظر او در دوستی‌ها نباید زیاد پیش رفت چرا كه ضربه روحی وارده می‌‌تواند تا مدت‌ها آدم را افسرده كند.

او می‌گوید: من خیال می‌كردم باید برای كسی كه دوستم دارد سنگ تمام بگذارم. برای همین مرتب برای او خرج می‌كردم، یك بار یك پیراهن گران‌قیمت و یك بار هم ساعتی به او هدیه دادم. با این كار می‌خواستم محبتم را ثابت كنم ولی حالا او از من می‌خواهد به دوستی‌مان پایان دهم و همه چیز را فراموش كنم.

نسترن جزو كسانی است كه این تجربه را ناگوار و تلخ می‌داند. او نیاز به زمان دارد تا به دوستی واقعی پی ببرد و نسبت به افراد شناخت پیدا كند. اما مریم نسبت به فرهاد چه شناختی دارد كه او را مرد زندگی‌اش می‌داند.

او در این مورد می‌گوید: ما همدیگر را درك می‌كنیم و از خصوصیات هم باخبریم مثلاً‌ من می‌دانم او چه خواسته‌هایی دارد؟ و از چه چیزهایی خوشش نمی‌آید؟ تنها عیبی كه فرهاد دارد این است كه گهگاه از مواد الكلی استفاده می‌كند، من با او صحبت كرده‌ام و خواسته‌ام كه این كارش را كنار بگذارد.

مریم فكر می‌كند كه این تغییر را می‌تواند در فرهاد ایجاد كند، چون قدرتش را دارد. سحر در این مورد به مریم می‌گوید: قضاوت در این مورد آسان نیست چرا كه دختر نوجوانی كه هنوز وارد زندگی مشترك نشده نمی‌تواند از تغییر یك رفتار نادرست برای همیشه با اطمینان صحبت كند.

او به یكی از دوستانش اشاره می‌كند كه با فرد معتادی تنها به خاطر عشق و علاقه فراوان ازدواج كرد و به خیال خودش می‌توانست او را ترك دهد. اما بیكاری و مشكل اعتیاد باعث تنفر و جدایی او از كسی كه زمانه به او علاقه فراوان داشت، شد.

به نظر سحر لزومی ندارد كه همه این دوستی‌ها به ازدواج ختم شود. او می‌گوید: خود بچه‌ها بیشتر همدیگر را به سمت این دوستی‌ها هدایت می‌‌كنند مثلاً‌ اگر دختری با پسری دوست نباشد دوستانش او را بی‌عرضه می‌دانند.

به همین خاطر اگر كسی خوشش هم نیاید، ناچار برای رفع این اتهام سعی می‌كند تا با یك نفر دوست شود. البته ین روزها تعداد افرادی كه می‌توان با آنها دوست شد نیز جزو امتیازات نوجوانان محسوب می‌شود.

با این حساب روابط نوجوانان با هم به بازی كودكانه‌ای می‌ماند كه در آن افراد به لحاظ تغییرات روحی و جسمی مشغول به آن می‌شوند؛ شاید گذشت زمان به آنها یاد دهد دوستی واقعی چیست؟ و چگونه می‌توان به آن احترام گذاشت؟

تشخیص میزان نوع‌دوستی افراد :

پژوهشگران می‌گویند نوع‌دوستی كه از بین تمامی رفتارهای انسانی، تعریف بسیار دشوار دارد، با اسكن مغزی قابل تشخیص است. محققان دریافتند فعالیت ناحیه خاصی از مغز می‌تواند رفتار نوع‌دوستانه را تشخیص دهد و صحت گفتار برخی افراد كه خود را خودخواه یا نوع‌دوست می‌دانند روشن كند. “اسكات هیوتل”[21] دانشمند علوم اعصاب در دانشگاه دوك در كارولینای شمالی كه سرپرستی این تحقیق را به عهده داشته است، می‌گوید هر چند شناخت عملكرد این ناحیه از مغز لزوما انگیزه افرادی مثل مادر ترزا را مشخص نمی‌كند، اما سرنخ‌هایی را در مورد منشا رفتارهای اجتماعی مهمی مانند نوع‌دوستی، در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد. محققان با استفاده از تصویربرداری “ام‌آرآی كاربردی

نتایج این مطالعه محققان را متعجب كرد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند بخشش، شبكه پاداش‌دهی مغز را فعال می‌كند. اما در این مطالعه هنگامی كه دانشجویان پولی برای بنیاد خیریه می‌بردند، مركز دیگری از مغز فعال می‌شد. این ناحیه قشر خلفی فوقانی گیجگاهی مغز است كه در لوب آهیانه‌ای جای دارد. این ناحیه از مغز از مشاهدات انسان به شناخت می‌رسد. اگر متوجه حركت سنگی شوید كه كسی برداشته است می‌فهمید كه او هدفی دارد. این اتفاق این ناحیه از مغز را فعال می‌كند. اگر وزش باد برگ درختی را به حركت درآورد از آنجا كه هیچ قصدی در آن برگ نیست، مشاهده این اتفاق این ناحیه از مغز را فعال نمی‌كند. نوع‌دوستی به دیگران كمك می‌كند به نیت افراد پی‌ببرند. محققان از دانشجویان خواستند به نوع‌دوستی خود نمره بدهند. نتایج این آزمایش با گزارش دانشجویان از خود مطابقت داشت. محققان اندازه‌گیری نوع‌دوستی را بسیار دشوار می‌دانند. از آنجا بررسی این رفتار انسانی در آزمایشگاه یا مشاهده فعالیتهای روزمره افراد دشوار است، محققان به ارزیابی شركت‌كنندگان از خود اكتفا كردند. هیوتل ارزیابی علمی نوع‌دوستی را ارزشمند توصیف كرد. وی می‌گوید رفتارهای نوع دوستانه فقط در افراد مذهبی دیده نمی‌شود و در غیرمذهبی‌ها هم این رفتار قابل مشاهده است. به گفته او رفتار برخی حیوانات را كه حتی به قیمت به خطر انداختن جان خود به هم‌نوعانشان كمك می‌كنند، نمی‌توان در قالبی بجز این ارزیابی كرد .

از دوست شدن تا دوست ماندن :

دوستی یكی از اساسی ترین روابط بین همه انسان‌هاست. ما به دوستانمان ایمان داریم و به شفایی كه از اشك‌ها و لبخندهای مشتركمان حاصل می شود نیز. ما حكمتی را كه در خوشی‌های دوستانه می‌یابیم باور داریم و پیوندهایی را كه از صداقت و اعتماد بنا می‌شوند نیز. ما قدرت دستانی را كه به هنگام محنت، یكدیگر را می فشارند باور داریم و معجزه آغوش باز دوستان و لبخندشان را نیز. ما به دوستی های پاك و بی آلایشمان ایمان داریم.
در زندگی همواره دوستانی می آیند و دوستانی می روند، همانگونه كه فصل‌ها از نظرمان می‌گذرند . گذر فصل‌ها نشانگر آن است كه من پیر می شوم و تو نیز. اما دوستی واقعی ما تا ابد پا برجاست.

شاید بتوان گفت دوستی یكی از اساسی‌ترین روابط بین انسان‌هاست. بی‌تردید این ارتباط برای همه افراد ارزشمند است اما نكته حائز اهمیت این است كه آنچه از یك ارتباط دوستانه انتظار داریم ، همراهی دل‌هایی است كه می خواهیم در سرد و گرم روزگار كنارمان باشند. در واقع ارتباط دوستانه بین دو نفر منحصر به خود آنهاست و هیچ دو رابطه‌ای نیست كه عینا مانند هم باشد. چرا كه تنها طرفین یك رابطه دوستانه هستند كه در می‌یابند بین آنها چه افكار ،احساسات و عواطفی رد و بدل شده است. مسلما همه افراد به نوعی این رابطه را تجربه می كنند اما كیفیت آن در مورد هر دو فرد خاص متفاوت است.

لابد شنیده‌اید كه می‌گویند دوست خوب مانند یك كتاب جالب و خواندنی است . به‌طوری‌كه درون آن از ظاهرش بهتر است. دوستان، به صورت های مختلف در مسیر زندگی ما قرار می گیرند. والدین ، خواهر و برادر، دوستان دوران مدرسه ، همسر و همسایگان ما همه و همه می توانند دوستمان باشند . مهم این است كه همه موانع را برداریم و اجازه دهیم دوستانمان بدانند واقعا برای آنها ارزش قائلیم واین كار نیازمند بهره مندی از مهارت‌های ویژه است. البته هیچ موقعیت خاصی لازم نیست تا احساس دوستی ابراز شود اما گاهی برای نشان دادن این ارتباط باید تلاش كرد. در این روزها كه همه ما به اشكال مختلف درگیر زندگی هستیم ، معمولا فراموش می كنیم دوستی هایمان را ابراز كنیم . برخی مواقع مانند روز تولد دوستان ، ایام عید و مناسبت های مختلف ، فرصت خوبی برای نشان دادن علاقه به آنهاست . برای انجام این كار كافی است احساسات قلبی خود را در قالب كلماتی چند به آنها هدیه كنیم . به این ترتیب حتی اگر آنها در دورترین نقطه جهان باشند ، احساس می كنید به آنان دسترسی پیدا كرده اید و دركنارشان هستید . كاری كنید تا آنها دریابند كه در قلب شما حضور دارند .

● حقوق یخچالی

دكتر ویل میلر در یكی از آثار خود چنین می‌نویسد : اغلب مردم به همدیگر می گویند كه زندگی‌شان آنقدر پرمشغله شده كه وقتی برای دوستی و ابراز دوستی باقی نمانده است. اما من از این افراد می پرسم: آیا به‌خاطر مشغله زیادتان، دوستی ندارید یا آنكه چون دوستی ندارید ، خودتان را آنقدر در كار غرق كرده اید ؟ حقیقت این است كه بخش اعظم شیوه زندگی ما جبران آن چیزی است كه اساسا در اختیار نداریم و آن خواهر و برادر ها ، وانواع روابط دوستانه و مفید است كه می تواند زندگی ما را بسیار زیباتر كند. بیشتر ازدواج هایی كه به ناكامی می انجامد به این دلیل است كه هردو طرف بیش از حد مستقلند و بی‌توجه به همدیگر زندگی می‌كنند. ما برای این نوع زندگی مستقل ساخته نشده ایم ، بلكه لازمه زندگی انسانی ما این است كه از روابط گسترده‌ای با سایرین برخوردار شویم .

● در مدرسه دوستی

معمولا در برقراری روابط دوستانه هرچه دو نفر به لحاظ شخصیتی شباهت بیشتری به هم داشته باشند و بیشتر مانند هم فكر كنند، از دوستی بهره بیشتری خواهند برد. در حقیقت احساسات درونی ما این امكان را فراهم می‌كند كه هر كه را می خواهیم رابطه نزدیكی با او داشته باشیم ، بشناسیم.

یكی از مهم‌ترین جنبه های دوستی‌، درس‌هایی است كه دو طرف از یكدیگر میآموزند و این درس‌ها استثنایی و تاثیر گذارند. گاهی چیزهایی را از دوستانمان می‌آموزیم كه تحولی درزندگی ما ایجاد می كند، بطوری‌كه حتی شاید درك ما را از جهان تغییر دهد . نكته قابل توجه این است كه این تبادل آموخته ها بین ما و دوستانمان باعث نزدیكی بیشتر ما به آنها می شود. این یادگیری طیف وسیعی از موضوعات از جمله مفاهیمی همچون زندگی ، خوشبختی ، عشق ، ترس و بسیاری موارد دیگر را در بر می‌گیرد. شاید دوستی تنها ارتباطی باشد كه ما را نه تنها با دیگران بلكه با خودمان و آنچه به ما مربوط می شود نیز آشنا می كند. دوستی عمیق و نزدیك ،یك رابطه قوی است زیرا زمانی برقرار می شود كه بتوان روی فرد مقابل بعنوان دوست حساب كرد و بواسطه این جنبه مهم ، احترام و توجه خاص نسبت به او حاصل می شود كه یكی از پیامدهای مثبت دوستی است

گاهی اوقات ممكن است دوست ما یكی از بهترین آموزگاران ما در زندگی باشد. بهرحال دوستی یك رابطه كاملا منحصر به فرد و قدرتمند است كه نقش مهمی در زندگی ما دارد.

● الفبای دوست شدن

▪ افرادی كه دربرقراری ارتباط دوستانه با دیگران موفق هستند معمولا از ویژگی‌هایی برخوردارند كه دوستی آنها را ژرف تر و پربارتر می نماید . برخی از این مهارت ها عبارتند از

برخورداری از استقلال ، داشتن نگرش مثبت ، صمیمیت ، گرمی كلام‌، صادق بودن و قابل اعتماد بودن‌، گوینده خوب و شنونده خوب بودن‌، احترام گذاشتن به احساسات دیگران ، وارد نشدن به حریم خصوصی دیگران، توجه به آراستگی ظاهر و تمیزی‌، پذیرفتن تفاوت‌های فردی‌، پرهیز از قضاوت‌های عجولانه، به طرف مقابل فرصت كافی دادن و . . .
بهر حال برای حفظ روابط دوستانه باید تلاش كرد . شاید گاهی لازم باشد كارهایی را انجام دهیم كه می دانیم حفظ دوستی را آسان‌تر می كند . بعضی وقت‌ها ممكن است موانعی بر سر راه دوستی ها بوجود آید كه از آن جمله می‌توان به بیماری‌، فاصله جغرافیایی‌ ، استرس ، مشغله زیاد، ترس‌، مشكلات مالی یا فقر، تفاوت در انتظارات ، تفاوت در علائق ، و مواردی از این دست اشاره كرد. شناخت این مشكلات حائز اهمیت است. این فاكتورها تغییر می كنند اما غیر ممكن نیستند. برخی عوامل مانند فاصله جغرافیایی‌ ‌را باید براحتی پذیرفت و سایر علل مانند ترس و كار زیاد را می توان تغییر داد.

آنچه اهمیت دارد این است كه اكثر ما تشنه ارتباط برقرار كردن با دیگران هستیم و این مستلزم بهره مندی از مهارت‌های ارتباطی سلامت روان است. این مهارت ها به ما كمك می‌كنند توانمندتر زندگی كنیم و كیفیت روابطمان را با والدین‌، همسر‌، فرزندان، همكاران و سایر افرادی كه در كنار ما زندگی می‌كنند، ارتقاء دهیم

اینجاست كه اهمیت مهارت‌های لازم برای بهبود سلامت روان مشخص می‌شود . در واقع این مهارت ها به هم مربوطند به طوری‌كه به منظور كسب و تقویت مهارت‌های اتباطی باید به برخی مهارت ها ی دیگر از جمله اعتماد به نفس ، تبدیل خجالت و افسردگی به توانمندی فردی‌، تغییر عادات ناسالم‌، حفظ حق انتخاب در زندگی ، تعمیق[22] روابط احساسی ، درك نیازهایی كه در ورای سخن دیگران پنهان شده و … دست یابیم .

برقراری رابطه دوستی

گاهی شخصی از شما درخواست رابـطه دوستـی مـی کند و مـی خــواهد که بهترین دوست او باشید ولی شما بدلایل مختلف مایل به این کار نیستید.

برای رهایی از دست او بگویید:

وقت ندارم. به او بفهمانید که دوست صمیمی بودن نیازمند داشتن وقت زیاد و از خود گذشتگی است و شما بدلیل ضیق وقت نمی توانید از عهده اش برآیید.

مسئولیتش را نمی توانم بپذیرم. وارد شدن شخصی به عنوان یک “دوست صمیمی” به زندگی باری به مسئولیتهای فراوان شما اضافه می کند و شما آنقدر گرفتار هستید که نمی توانید آنرا قبول کنید.

تو لایق بهترین ها هستی. به او بگویید که هر شــخصی لایق داشتن بهترین چیزها در زندگیش است و شما خود را در حد و اندازه ای نمی بـیـنـید کـه بتوانـید برای او بهترین باشید.

من شخصی منزوی هستم. انزوا و ترس شـدیـد از حـضور در اجتماع باعث شده که شما نتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید تا آنجا که حتـی حـاضر بـه شرکت در مراسمات مختلف نیستید و از آن و حشت دارید. شما باید از این مـورد بـه عنـوان آخـرین راه حـل استفاده کنید و از قبل مطمئن شوید که او اطلاعی از قـابلیت های اجتماعی شما ندارد.

مراحل بعدی کار

سخاوتمند باشید. نپذیرفتن دوستی دلیل بر تغییرات کلی رفتار شما با او نمی باشد. با او به مهربانی و گشاده رویی رفتار کنید.

شـخص دیـگری را به او مـعرفی کنید. او مـمکن اسـت به این عـلت شـما را بـرای دوستی انتخاب نموده باشد که تصور می کرده شما بهترین و آخرین گزینه می باشید. افراد دیگری را برای دوستی به او پیشنهاد دهید.

دم دستش باشید. هر گاه متوجه شدید که به کمک و یاری شما نیاز دارد دریغ نکرده و داوطلبانه به سراغش رفته و مشکلاتش را حل نمایید.

ضمانت های پولی، بانکی و کاری

پول و ضمانت کاری 2 مسئله حساس میباشند.دوستی که میدانید دارای سوابق سوء و بدحسابی های بانکی است به سراق شما آمده و درخواست میکند که برای افتتاح حساب یا کار، ضامن او شوید. وقتی موضوع پول بمیان آمد به هیچکس اعتماد نکنید.

برای رهایی از دست او بگویید:

حساب بانکی خودم هم اعتبار ندارد. وقتی پرونده شما در بانک وضعـیت منـاسبی نداشته باشد چگونه می توانید ضامن کس دیگری شوید؟

قولش را به کس دیگری داده ام. با چـهره ای نا امیـدانـه به او بگویید که قبلا شخص دیگری این درخواست را نموده و نمی توانید برای چند نفر اینکار را انجام دهید.

دوست ندارم مسائل کاری و دوستی باهم قاطی شوند. این گفته میـتـواند روابـط دوستی شما را تضعیف کند چراکه شما اهمیت بیشتری برای مسائل کاری قائـل شـده اید تا روابط دوستی.برای توجیه بهتراست به اوبگویید که تجربه تلخی درگذشته داشتید که باعث جدایی شمابادوست سابقتان شده و دیگر دوست ندارید آن اتفاق تکرار شود.

مراحل بعدی کار

به او پول قرض دهید. اگر قبول نکردید که ضـامن او بـرای دریافـت وام از بانـک شـویـد، درصورت امکان به او پیشنهاد قرض مقداری پول دهید. اگرچه ممکن است که هیچ وقت دوباره روی پـول خـود را نبینید ولی این بهتر از آن است که به دلیل ضامن شدن دردسرهای بسیار بزرگتری گریبانگیر شما شود.

سرپوش گذاری بر جرم و شهادت دروغ

معمولا افراد توقع دارند که دوستشان بر عمل خلاف و غیر قانونی آنها سرپوش گذاشته و برای نجات او شهادت دروغ دهند. این عمل خلاف از خیانت به همسر گرفته تا دزدی و قتل ممکن است متفاوت باشد. در ایـن حالت شـما تـمایل نـدارید خـودتان را درگـیـر یـک مسئله غیرقانی نمایید.

برای رهایی از دست او بگویید:

دروغ گوی خوبی نیستم. من بـرای نـجات جان خودم هم نـمی تـوانم دروغ بگویم و اصلا” دروغ گفتن بلد نیستم و مطمئن هستم که کار را خرابتر می کنم و داستان تو بر ملا خواهد شد.

در تحقیقات لو میروم. به دوست خود بفهمانید که شخص مناسبی نیستید که بتواند هنگام بازجویی بخصوص تحقیقات پلیسی دوام بیاورد و صحبت نکند.

نمی خواهم برای خانواده ام ایجاد مشـکل کنـم. دردسـر و عـواقب بـد نـاشـی از درگیر شدن یک فرد در مسائل غیر قانونی برای خانواده آن فرد بیشتر از خود اوست. به دوستتان بگویید که نمی خواهید ریسک از دست دادن خانواده خود را قبول کنید.

هنگام جرم من در مکانی شلوغ بودم. ممکن است دوستتان از شما بخواهد که برای او شهادت دروغ بدهید. به او بگویید هنگامیکه او مرتکب جرم شده، شما در یک محل شلوغ و پر رفت و آمد بودید که بسیاری از این موضوع مطلع هستند و پلیس در تحقیقات خیلی راحت متوجه این مطلب خواهد شد.

مراحل بعدی کار

به او اطمینان دهید که چیزی نخواهید گفت. اگرچـه دادن شـهادت دروغ را قبـول نکرده اید، به دوست خود اطمینان دهید که چنانچه کسی برای پرس وجو پیش شما آمد، خودتان را به بی اطلاعی زده و هیچ پاسخی به او نخواهید داد.

آیا دوست شما مخل زندگیتان است؟

هر فردی در زنـدگـی دارای یـک یـا چـنـد دوست صمیمــی میباشد که لحظات شیرینی را با او گذرانده و تجربـه هـای مهمی را در زندگی بهمراه او کسب کرده است. او میتوانــد دوست دوران بچگی و یا یک هم اتاقی خوابگاه دانشجویـی باشد. گاهی اوقات صمیمیت تا جایی پیش میرود که شما دوستتان را جزئی از خانواده خود به شمار می آورید.

اما چه اتفاقی می افتند هنـگامی که ایـن عـضـو خـانـواده برای شما شروع به ایجاد مشکل و استرس مـی کـنـد؟ به دلایلی او عوض شده و مخل آسایـش و زندگی گردیده. آن رابطه محکم و صمیمی بین شما روبه زوال گذاشته است.

در این وضعیت دشوار و عذاب آور چه خواهید کرد؟ تا چه انـدازه قـرار اسـت در مـورد یـک دوست صمیمی رعوف و با گذشت باشـیـد؟ اگـر او در زنـدگـی برای شما مانند یک برادر بوده آیا با او ادامه می دهید و یا برای حفظ سلامتی و آرامش خود ترکش خواهید کرد؟

نیاز به دوست

دوست خوب بسیار کم و بندرت یافت میشود. در واقع یک فرد باید خیلی خوش شانس باشد تا بتواند حتی سه دوست خوب پید کند. البته بین “دوست” و “آشنایان معمولی” فرق مهمی وجود دارد. آشنایان می آیند و می روند اما دوستان در فراز و نشیب زندگی شما را تنها نخواهند گذاشت.

به همین خاطر است که ما گاهی بیشتر از حد تحمل خود با دوستانمان مدارا میکنیم. در هنگام کشمکش و نزاع سعی میکنیم لحظات خوب با هم بودن را بیاد آورده و آن را پوششی بر اوقات ناخوشایند قرار دهیم به امید این که مشـکل حـل شـده و اوضـاع به حالت قبل برگردد.

اما مسئله این است که در اینصورت ممکن است دوست شما به همین منوال به آزار و اذیت شما پرداختـه و دوبـاره ایـجاد مشکل نماید. آیا رابـطه دوستـی اینگونه باید باشد؟ مسلما” خیر.

فاکتورهای XY

اکثر افراد بخصوص مردان تمایل دارند مشکلات موجود در روابط با دوستانشان را ساده بگیرند. مردان ذاتا” مانند زنان معاشرتی نیستند و معمولا در سنـین پایین تر با افرادی آشنا شده و تا مدتی نامحدود این دوستی ادامه می یابد. واقعیت این است که مردان نسبت به زنان انعطاف پذیر تر بوده و مایل نیستند روابط دوســتیشان را به راحـتـی برهم بزنند و این موضوع متاسفانه می تواند دردسر آفرین گردد.

آیا قرار نیست که “برادرتان” بهترین ها را برای شما به ارمغان آورده و همیشه خیرخواه و کمک حالتان باشد؟ بله، او جزء خانواده شما است. ما پیـشـنـهاد نـمیـکنـیـم که دوست خود را مانند یک عادت بد رها کنید. اما اگر فهمیدید که او مخل آسـایـش و زنــدگی شما شده، باید فکری برای بهبود رفتار و اخلاقش بکنید.

دوستان سمی

هر فردی در حیـطه روابـط با دوسـتانـش نقشی را ایفا مینماید. شخصی نقش یک آدم بامزه را بازی می کند، شخصی نقش یک آدم باهوش و شخصی نقش یک آدم بذله گو را بازی می کند. همه این کاراکترها نرمال و عادی هستـنـد اما اگر متوجه شدید دوست شما یکی از نقشهای زیر را بازی می کند، باید در روابط خود تجدید نظر کنید:

سوء استفاده گر

برخی افراد وانمود میکنند که دوست شما هستند و در واقع بدنبال اهداف شخصیشان هستند. خواه اتومبیل شما باشد، خواه پول شـما و خـواه روابـط ارزشـمنــد شما، او تا زمانیکه میتواند به این منابع دسترسی داشته باشد با شما ادامه می دهد و لحظه ای که احساس کرد که دیگر دستش از آنها کوتاه شده، ترکتان خواهد نمود.

خود شیفته

قسمت عمده گفتگوهای شما در مورد مشکلات و مسائل او سیر نموده و او علاقه ای به شنیدن گفتنی های شما نشان نمیدهد. اگر زمانی دیگر توجهی به او نکنید، شما را کنار خواهد گذاشت گویی که اصلا وجود نداشته اید.

دله

هدف او از دوستی با شما منفعت و سود بدون زحـمت است. غـذایـتـان را مـی خـــورد، لباستان را می پوشد، پولتان را میگیرد و هیچگاه در مقابل برایتان کاری انجام نمیدهد.

مزاحم

او همواره اطرافتان پـرسـه زده و هـمه حـرکات شما را تحت نظر می گیرد. او انتظار دارد هرگاه کاری انجام میدهد، دستش را بگیرید و اگر پیدایتان نکرد، همه را خبردار میکند تا شما را بیابد. به عبارت دیگر،یک مزاحم به حریم شخصی فرد هجوم آورده و نمیگذارد که نفس بکشد.

پخمه

یکی از بدترین حالتهای رفتاری در افراد، غیر قابـل اطـمیـنـان بـودن و بـی اعتـباری آنـها میباشد. همیشه در آخرین لحظه کار را خراب میکنند، قولهایی می دهند که نمیتوانند به آنها عمل کنند، هیچگاه سر وقت حاظر نمیشوند، و در هیچ زمینه ای نمی توان به آنها اعتماد و اطمینان کرد.

علائم پایان دادن به رابطه

اگر در رابطه دوستی خود با فردی به نشانه های زیر برخورد نمودید، وقت آن رسیده که آن رابطه را خاتمه دهید.

همیشه در حال سر و کله زدن با او هستید.

سراسر روز را صرف تفکر در مورد مشکلات خود با او می نمایید.

دریافت ایمیل یا تماسهای تلفنی او با احساس تشویش و اضطراب همراه است.

مشکلات او دارد تبدیل به مشکلات شما می شود.

تمرکز شما بیشتر برای بهبود رابطه تان است تا لذت بردن از آن.

او باعث محروم شدن شما از لذات زندگی می گردد.

برخورد با دوستان سمی

شما به جایی رسیده اید که دیگر نمی توانید گوشه ای بنشینید در حالیکه دوستتان خوره جسم و فکر و سلامتی شما شده است. از طرفی هم ممکن است نخواهید به یکباره همه چیز را تمام کنـید ( ممکن است او فامیل شما باشد ). بـرای ایـن منـظـور میتوانید از مراحل زیر استفاده نمایید:

مرحله 1: از او ببرید

زیاد در دسترس نباشید. وقتی بیرون میروید تحولیش نگیـرید، کـمـکش نـکنـیـد، همه تلفنهایش را جواب ندهید و گوش به حرفهایش ندهید. هرکاری را که احساس میکنید به او می فهماند تحملتان تمام شده، انجام دهید. او ممکن است فورا” احسـاس کنـد که چیزی اشتباه است و درصدد حل آن برآید، ممکن هم است باز متوجه نشود.

مرحله 2: مؤدبانه به او بگویید

برایش توضیح دهید که از دادن فرصتهای متوالی به او برای تغییر اوضاع خسته شده ایـد[23]. تا حد امکان با لحنی آرام به او بگویید که نیازهای شما نیز به اندازه نیازهای او مهم هستند و زمان آن رسیده که او هم بخواسته های شما احترام بگذارد.

بعد از اینکه رودر رویش قرار گرفتید،اگر او واقعا” ارزشی برای دوستی قائل باشد، سعی در ایجاد تغییرات درخـود مـی نماید و شما باید بجای جدایی به رابطه برادرانه خود ادامه دهید. اگر اینطور نشد نوبت به اقدامات شدیدتر می رسد.

مرحله 3: با صراحت مطرح کنید

وقت آن است که به او بگویید از رفتار نادرستش نسبت به خود خستـه شده اید و لازم است مدتی از هم دور شوید. چندین ماه از او جدا شـده و هیـچ تـمـاسی برقرار نکنید. ممکن است او تماس بگیرد، ممکن هم است نگیرد ولی این عمل، رابطه دوستی را در یک آزمون نهایی قرار خواهد داد. اغلب اوقات جدایی باعث میشود که فرد به اشتباهات گذشته اش پی ببرد.

به خاطر داشته باشید که جدایی از او می تواند عواقبی نیز در برداشته باشد: اگر فقط شما تنها کسی هستید که با آن شخص مشـکل دارد، دیـگران مـمـکن اسـت با شـمـا مخالفت کرده و تقصیر را به گردن شما بیاندازند و از او طرفـداری نـمایند. بـنـابـراین ابتدا مطمئن شوید که جدایی آخرین راه حل شما است و سپس او را ترک کنید.

تصمیمی عاقلانه بگیرید

طبیعی اسـت که بخواهید از رابطه دوستی خود مراقبـت کرده و نـسبـت بـه آن وفــا دار بمانید، اما این رابطه نباید مخل زندگی شما گردد، و اگر دوستی قصد سوء استفاده از مهربانی شما را داشت و یا الطاف شما را بطور کلی نادیده گرفت، لازم است از طریـق عقلتان فکر کنید نه قلبتان.

ارزش و عمق رابـطه خـود را با دوستـتـان مـورد ارزیابی قرار دهید. به عنوان نزدیکترین دوست، این وظیفه شما است که به هر وسیله ای از رابـطه دوستـی مراقبت و تلاش برای حفظ آن نمایید. اما گاهی اوقات جدایی بهترین لطفی است که کسی می تواند در حق خود بنماید .

 

رازهایی برای دوستی

برای هر روز از ماه, گفتاری كوتاه پيشنهاد شده است.روز را در ساعت مناسبی آغاز كنيد. گفتار را چند بار تكرار كنيد

دفعه اول با صدای بلند بعد آرام تر, بعد به صورت يك زمزمه و سپس در فكرتان تكرار كنيد

با هر بار تكرار , بگذاريد كلمات با عمق بيشتری جذب ضمير نا خود آگاه تان شود.
به تديج مفهوم كاملی از اين گفتارها به دست خواهيد آورد كه اگر بخواهيد آنها را طی يك دوره ياد بگيريد در پايان حقايق ارائه شده با شما يكی خواهد شد.

آن صفحه ای كه گفتار روزتان هست طی روز باز كنيد در هر فرصت آن را مرور كنيد.

حتی المقدور آن گفتار را با شرايط واقعی زندگی تان تطبيق دهيد.شب قبل از خواب چند بار ديگر گفتارتان را مرور كنيد.

سعی كنيد اثرات مثبت را در تمام وجودتان جذب كنيدو بگذاريد با ضمير آگاهتان يكی شود.
روز اول
راز دوستی در تفاوت قائل شدن میان دوستان است . صداقت را به چاپلوسی و صمیمیت را به لبخندهای تصنعی ترجیح بده.
روز دوم
راز دوستی آن است که برای یافتن دوستان صمیمی باید اول خودت یک دوست باشی.
روز سوم
راز دوستی در توقع نداشتن از دیگری است نسبت به دیگران آزاده رفتار کن
روز چهارم
راز دوستی در قسمت کردن شادی ها با دیگران است.
روز پنجم
راز دوستی در این است که بیشتر گوش کنی تا دیگران را وادار به شنیدن کنی.
روز ششم
راز دوستی در این است که در خوشبختی دیگران نه فقط با حرف بلکه با عمل سهیم باشی.

روز هفتم
راز دوستی در دوست داشتن بی قید و شرط دیگران است
روز هشتم
راز دوستی در این است که دوستانت را تحسین کنی بی آنکه بدانند چه احساسی نسبت به آنها دارید.
روز نهم
راز دوستی در این است که دوستانت را همان طور که هستند بپذیری و سعی نکنی آنها را به دلخواه خودت باز آفرینی کنی.
روز دهم
راز دوستی ار این است که حالات خوب و بد خود را به دیگران تحمیل نکنی, اما به آنها فرصت دهی که احساس خود را بیان کنند.
روز یازدهم
راز دوستی در این است که نیاز های دیگران را مقدم بر نیاز های خودت بدانی
روز دوازدهم
راز دوستی در این است که هرگز اشتیاق دوستانت را نسبت به مسائل مختلف تحقیر نکنی
روز سیزدهم
راز دوستی در محترم شمردن است. به حقوق و دیدگاه های دوستت احترام بگذار
روز چهاردهم
راز دوستی در این است که تغییر حالات خود را با خوشرویی و حسن نیت بپذیری
روز پانزدهم
راز دوستی در این است که محبت را نه تنها با کلام بلکه با نگاه و لحن صدا نیز ابراز کنی.
روز شانزدهم
راز دوستی در این است که دوستان را در آرزوها و اهدافت سهیم کنی, نه این که فقط با آنها وقت بگذرانی
روز هفدهم
راز دوستی در این است که هنگام صحبت با دوستان حواست کاملا جمع آنها باشد.
روز هجدهم
راز دوستی در این است که همواره افکار مثبت در سر داشته باشی. خصوصا هنگام بروز سوء تفاهمات.

روز نوزدهم
راز دوستی در این است که هرگز دوستانت را قضاوت نکنی بلکه همواره نکات مثبت آنها را ببینی.
روز بیستم
راز دوستی در این است که دائما دیگران را سرزنش نکنی بلکه مزایای مثبت کار درست را صادقانه بیان کنی.
روز بیست و یکم
راز دوستی در این است که از سعادت دوستان شاد باشی و هرگز وضعیت خود را با بدبینی با وضعیت آنها مقایسه نکنی.
روز بیست و دوم
راز دوستی در این است که در غم و ناراحتی دوستانت شریک باشی و به آنها دلگرمی بدهی نه این که به آنها دلگرمی بدهی نه این که با ابراز احساسات نادروست ناراحتی شان را تشدید کنی.
روز بیست و سوم
راز دوستی در این است که حامی حقوق دوستت باشی حتی اگر ناچار شوی به اشتباه خود اعتراف کنی.
روز بیست و چهارم
راز دوستی در معتمد بودن است. روی حرفت بایست به قولت عمل کن و به تعهدت پایبند باش.
روز بیست و پنجم
راز دوستی در این است که در معاشرت با جمع رشد کنی و آگاهی ات را افزایش دهی
روز بیست و ششم
راز دوستی در این است که روابط خود با دوستانت را به روابطی استثنایی تبدیل کنی.
روز بیست و هفتم
راز دوستی در صدر قرار دادن عشق خداوند است
روز بیست و هشتم
راز دوستی در این است که با موهبت دوستی عشق به خداوند را در خودت ایجاد کنی.
روز بیست و نهم
راز دوستی در این است که به تنش های موجود در رابطه ات بها ندهی و دست به کاری بزنی که موجب تقویت دوستی شود.
روز سی ام
راز دوستی در صمیمیت است. برای دوستانت یک دوست واقعی باش حتی زمانی که با تو بد می کنند

از حدود 15 – 16 سالگی به بعد موجود جوان ناخوداگاه و درون خود تصاویر ذهنی والذین را به علت تشدید غرایز و بیدار شدن عقده ادیپ طرد می کند نوجوان در این مسیر به راه حلهایی متوسل می شود.این راه حلها یا به شکل یافتن جانشین برای والدین است که این امر به صورت علاقه مند شدن به افراد مسنتر از خود که یاد آور تصاویر والدین اند صورت می گیرد و یا از طریق همانند سازی با شخصیتهایی است که الگوی جوان قرار می گیرد.افزون بر اینها راه حل دیگری نیز وجود دارد که دوستی با همگنان است دوستی با کسی که با همان شکستها و تردیدها همان طغیانها همان اشتیاقها و علاقه ها و همان تشویقها و اضطرابها روبروست.همانندسازی با کسی کهانسان خود را در او می یابد و سهیم کردن او در احساسات و حالاتی که تحملش برای فرد سنگین و ناگوار است.اگر بپذیریم که دوستی امتزاج کامل دو موجود است ناگزیر به این اعتقاد می رسیم که دوستی در دوره نوجوانی و پس از آن بروز می کند.دوستیهای دوره کودکی تنها رقابتهای سادهای هستند.از حدود 11 سالگی به بعد این دوستیها محکمتر واما بخصوص در دوره بلوغ است که دوستی ریشه عمیقتری می یابد دوستیهای جوانی شباهت بسیاری به عشق دارند و می توان گفت که به خصوص نزد دختران مقدمه بیداری عشق است.داشتن دوست اعتماد به خود را تایید و تقویت می کند.

در دوره جوانی دوست حامی (من) یا به عبارت صحیح تر یک (من) دیگر است .به همین علت پیوند های دوستی در شخصیت جوان تاثیر بسیاری می گذارد و قطع شدن آنها به شخصیت او لطمه وارد می سازد.دوستیهای دوران بلوغ یعنی آغاز جوانی موجب مختل شدن رشد اجتماعی شده معمولا”پدر و مادر برای گسستن پیوند دوستی مداخله می کننداما والدین باید اجازه بدهند تا دوستیها خود به خود خاموش شوند.

دوستی نوجوانی در ابتدا به عشق شباهت دارد و نوجوان در مورد دوست خود هیجانات و تمایلاتی را ابراز می دارد که بعدها به تشدید غرایز جنسی متوجه جنس مخالف می شود .دوستیهای دوران بلوغ خالی از خطر همجنس خواهی نیستند.در مجموع می توان پیوندهای دوستی دوران نوجوانی را به استراحتگاهی تشبیه کرد که نوجوان پیش از ورود به دنیای نا شناخته عشق لحظه ای در آنجا می آساید نیروی خود را تجدید می کند .

دوست یابی :

آیا هیچ وقت به این فكر افتاده اید كه چه بر سر بهترین دوست دوران دبستانتان یا یكی از اساتید دانشگاهتان آمده است؟ شاید دلتان بخواهد با یك همكار قدیمی كه دیگر از او خبر ندارید تماس برقرار كنید. كاربران اینترنت به طور روز افزون از شبكه برای جست و جوهای فردی استفاده می كنند تا باردیگر با افرادی كه در گذشته با آن ها در تماس بوده اند از جمله دوستان قدیم زمان مدرسه، اقوامی كه مدت ها است از آن ها بی خبرند و همكارانی كه به شغل های دیگر روی آورده اند ارتباط برقرار كنند.

Classmates.com [24]و [25]Reunion.com در راس این حوزه قرار دارند، با این وجود تارنماهای فراوان دیگری نیز وجود دارند كه خدمات مشابهی را ارایه می دهند. تارنمای Classmates.com ۳۸ میلیون عضو به ثبت رسیده دارد. این تعداد در تارنمای Reunion.com ۲۲ میلیون است كه روزانه ۴۰.۰۰۰ عضو به آن اضافه می شود. قرار است این تارنماها كه مركزشان آمریكا است در آینده در سطح جهانی فعالیت نمایند.دكتر جان یاگر[26] نویسنده بیش از ۲۰ كتاب درباره دوستی، مشاغل و شبكه سازی از جمله ”زمانی كه دوستی آزار می دهد“كه قرار است در ژوئن ۲۰۰۴ توسط جریر[27] به زبان عربی چاپ شود می گوید: ”دوباره در ارتباط قرار گرفتن می تواند برای هر دو دوست تجربه شگفت آوری باشد. داستان های بی شماری درباره دوستانی كه از طریق اینترنت دوباره یكدیگر را پیدا می كنند و یا ایجاد ارتباطاتی با نتیجه مثبت وجود دارد.“یكی از این قصه ها مربوط به دنیس رینا[28]، نویسنده و مشاوری است كه در ورمونت زندگی می كند و در نیو حرسی بزرگ شده است. نام بهترین دوست او در دوران دبیرستان فیلیپ لیپ[29] بود. این دو مرد به دانشگاه های متفاوتی رفتند و رد یكدیگر را گم كردند. رینا تلاش فراوانی كرد تا دوست خود را بیابد اما درنهایت امیدش را از دست داد. یك روز رینا در حالی كه مشغول كار با اینترنت بود به تبلیغ Classmates.com برخورد. او به تارنما مراجعه كرد و بلافاصله نام فیلیپ را روی صفحه نام های دبیرستانشان دید. دنیس مشخصات خود را پست كرد و ظرف ۳۶ ساعت یك نامه الكترونیك از لیپ دریافت نمود. به اعتقاد رینا آن ها ”تقریبا تله پاتی داشته اند“. این دو نفر كمی پس از آن یكدیگر را در كالیفرنیا، محل زندگی كنونی لیپ ملاقات كردند. ”ما ساعات زیادی را با هم گذراندیم و دریافتیم كه در زندگی هایمان شباهت های خارق العاده ای وجود دارد.“به نقل از چارلین لی[30] یك مفسر رسانه در فارستر ریسرچ[31]، جست و جوی فردی به غیر از دوست یابی می تواند تقاضاهای كار از جمله فروش و استخدام را شامل شود. او می گوید: ”عملكرد اینترنت برای به دست آوردن داده ها و اطلاعات عالی بوده است، اما در زمینه جمع آوری ’اطلاعات افراد‘ چندان موفق نبوده ایم، بنابراین همچنان پیشرفت زیادی باید صورت گیرد.“ به عقیده او افراد می توانند از این تارنماها برای كاریابی و كمك گرفتن جهت فروش و توسعه كار استفاده كنند. ”این یك بخش كاملا جدید شبكه است كه افراد می توانند مورد استفاده قرار دهند.“تارنماها با وجود تفاوت هایشان در زمینه های كاربرد، هزینه و فن آوری، همگی در كمك به برآورده ساختن تقاضای رو به رشد افراد برای در تماس قرار گرفتن سهم دارند. همه تارنماها از لحاظ فراهم ساختن شرایط فرستادن اطلاعات درباره مدرسه قدیم افراد، محل كار آنان و نیز مشخصات تماسشان تقریبا به یك شكل فعالیت می كنند. فرستادن اطلاعات و نگاه كردن به فهرست ها رایگان است. افرادی كه بخواهند مشخصات تماسی را دریافت كنند باید هزینه بپردازند.

جفری تینسلی[32]، مدیر اجرایی Reunion.com می گوید: ”تارنمای ما این امكان را برای افراد فراهم می سازد تا به سادگی با دادن نام و نام خانوادگی و سن تقریبی، دیگران را بیابند.“ تارنمای او به تازگی برای اولین بار ’جست و جوی معكوس‘ را ارایه داده است كه از طریق آن اگر كسی در جست و جوی بازدیدكنندگان تارنما باشد آنان متوجه خواهند شد. بنابر گفته تینسلی ”این جست و جوی معكوس فردی به برقراری مجدد ارتباط بین دوستانی كه مایل به برقراری تماس با یكدیگر هستند كمك بیشتری می كند.“دركنار تارنماهای موجود برای جست و جوهای فردی، می توان به طور شخصی برای پیدا كردن افراد از شبكه استفاده كرد. مارتا رتالیك[33]، یكی از فارغ التحصیلان دانشگاه میشیگان یك همخانه داشت كه ارتباطش با او قطع شده بود. مارتا به راهنمای فارغ التحصیلان روزنامه دانشجویان دانشگاه كه روزی در آن مشغول به كار بود مراجعه كرد و مشخصات كسی را با نام خانوادگی همخانه اش یافت. او برای این فرد یك نامه الكترونیك فرستاد تا دریابد كه آیا با فرد مورد نظر او نسبتی دارد یا خیر. دریافت كننده به او پاسخ داد كه برادر همخانه اش است. دو دوست دوباره با یكدیگر در ارتباط قرار گرفتند و موفق شدند هر ۱۶ نفری را كه در خانه دانشجوییشان زندگی می كردند پیدا كنند. در حال حاضر رتالیك سالی یك بار به دانشگاه پیشین اش سر می زند و دوستان قدیم را ملاقات می كند.ژممكن است كه اینترنت، یافتن دوستان قدیم را آسان سازد، اما دكتر یاگر هشدار می دهد كه افراد باید از نظر احساسی آمادگی آنچه را در پیش رو است داشته باشند. او می گوید: ”برای ارتباط برقرار كردن مجدد پس از چندین سال یا حتی چندین دهه با یك دوست، شجاعت لازم است. ممكن است كه طرف مقابل به دلیل گذشت زمان یا علل دیگر مایل نباشد دوستی را از سرگیرد. این كه كسی شما را از طریق اینترنت پیدا كند دلیل یك ’بله‘ گفتن خودكار نمی شود .

آثار مثبت و منفی دوستی های دوران نوجوانی :

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یكدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یكدیگر داشته باشند.

از اینكه ناچارم همیشه فلان لباس را بپوشم و بهمان كار را بكنم تا دوستانم مرا بپسندند و من را در جمع خودشان راه دهند، خسته شده‌ام. من دوست دارم بنا به میل و سلیقه خودم زندگی كنم. طبیعی است كه بعضی از مردم فیلم‌های مورد علاقه مرا دوست ندارند، جور دیگری لباس می‌پوشند یا اصلا آرایش نمی‌كنند. دوست ندارم به میل دوستان و همسالانم سبك خاصی را در زندگی داشته باشم. هر كس باید آن طور كه می‌خواهد زندگی كند و در عین حال به وجود و شخصیت خودش افتخار كند چون اگر همه ما شبیه هم باشیم،چه‌طور می‌توانیم با آدم‌های تازه و متفاوت آشنا شویم؟

این سخنان یك دختر نوجوان است كه از فشار همتایان و همسالان خسته شده و دوست دارد خودش باشد. فشار همسالان باعث سركشی بسیاری از نوجوانان و درگیر شدن آنها با خانواده می‌شود.

● همتایان شما چه كسانی هستند؟

وقتی شما بچه كوچكی بودید معمولا والدینتان برایتان دوست پیدا می‌كردند، شما را به ورزشگاه می‌بردند و برای تفریحات شما برنامه‌ریزی می‌كردند. حالا كه شما نوجوان شده‌اید، خودتان درباره دوستان و گروهی كه با آنها اوقاتتان را می‌گذرانید، تصمیم می‌گیرید. دوستان و همتایان كسانی هستند كه همسن شما بوده و تجربیات و سلیقه آنها مثل شماست. شما و دوستانتان هر روز با همدیگر تصمیم می‌گیرید و روی انتخاب و رفتار همدیگر تاثیر می‌گذارید. این مسأله تا حدی طبیعی است. بشر به طور طبیعی دوست دارد با افراد همتا و همسن خودش ارتباط برقرار كند. هر چه قدر استقلال شما بیشتر می‌شود، همتایان شما به طور طبیعی نقش بیشتری در زندگیتان بازی می‌كنند. در نوجوانی و جوانی بیشتر وقت شما با همسن و سالانتان می‌گذرد.

همتایان شما می‌توانند هم رتبه‌هایتان در مدرسه، دوستانتان در اماكن مذهبی، ورزشی و یا كلوپ‌های فرهنگی باشند. معمولا همتایان و همسالان در این سنین در شیوه لباس پوشیدن، فعالیت‌ها و سبك و روش زندگی روی همدیگر تاثیر می‌گذارند. معمولا آدم‌ها برای اینكه در گروه همتایان پذیرفته شوند و مورد تحسین آنها قرار بگیرند، در تمام جهات خودشان را به آنها شبیه می‌كنند.

● تاثیر همتایان همیشه بد نیست

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یكدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یكدیگر داشته باشند.‌‌

● امان از دست همتایان ناجور!

گاهی اوقات منشأ استرس‌های زندگی نوجوان به همتایان و دوستان برمی‌گردد. گاهی همتایان، نوجوان فشار می‌آورند تا كارهایی خلاف میل خود انجام دهد: دزدی، مصرف مواد مخدر و سیگار و انجام كارهای پرخطر از این قبیل هستند. متاسفانه در بیشتر موارد، مقاومت در برابر فشار همتایان مشكل است. گاهی گروه همتایان بدون آنكه كلمه‌ای حرف بزنند، به شكلی ساكت و موذیانه پیام‌هایی به نوجوان می‌فرستند و به این ترتیب او را وادار می‌كنند تا فلان جور رفتار كند، لباس بپوشد و سبك زندگی‌اش طور خاصی باشد.
در این شرایط نوجوان فقط در اثر فشار همتایان كارهایی می‌كند كه شاید خودش مایل نباشد. در این موارد اعتماد به نفس و نقش والدین بسیار موثر‌اند، چون افرادی كه نمی‌دانند در موقعیت‌های مختلف اجتماعی باید چگونه رفتار كنند، به رفتار دیگران دقت كرده و سعی می‌كنند مثل آنها رفتار كنند.

● مقاومت تا پیروزی

بالاخره هر كس در مرحله‌ای از زندگی به فشار سفت و سختی كه همتایان و همسالان به او وارد می‌كنند، پایان می‌دهد. مهم نیست چه‌قدر در انتخاب دوستانتان عقل و درایت به خرج داده‌اید و یا چه‌قدر آنها را می‌شناسید اما دیر یا زود به این مرحله می‌رسید كه اجرای بعضی نظریات آنها، مشكل یا غیرقابل قبول است. مقاومت در برابر خواسته‌های نادرست دوستان فقط به جرا‡ت و شجاعت شما بستگی دارد

● به ندای درونی‌تان گوش دهید

▪ اگر درباره موضوعی احساس خوبی ندارید، حتی اگر به نظر برسد حق با دوستانتان است، همین حس ناراحتی شما به این معناست كه این موضوع خاص به نفع شما نیست. این نوع تصمیم‌گیری‌ها بخشی از جنبه مقاومت درونی است كه به اعتماد به نفس شما بستگی دارد.
▪ هر چه بیشتر خودتان را بشناسید، امكان مقاومت در برابر تمایلات دیگران در شما بیشتر می‌شود.

▪ درباره شرایط احتمالی كه فشار ایجاد می‌كنند برنامه‌ریزی كنید. اگر دوست دارید به میهمانی یكی از دوستان بروید اما می‌دانید كه ممكن است در آنجا مواردی وجود داشته باشد كه خلاف میل شماست، در این‌باره خوب فكر كنید و اگر هم می‌روید قبلا درباره شرایط چالش برانگیز مربوطه بیاندیشید. تمرین كنید كه چه‌طور “نه” بگویید.
▪ یك عبارت رمز را میان خود و خانواده‌تان مشخص كنید. با این كار اگر در یك شرایطی قرار گرفتید كه مثلا دوستان از شما درخواست كار خلافی داشته و یا رفتار ناپسندی از آنها سر می‌زند كه شما را هم درگیر می‌كند، می‌توانید با تلفن و یا پیام كوتاه و به كار بردن رمز مربوطه به والدین‌تان خبر دهید كه به آنجا آمده و شما را به منزل ببرند.
▪ ( نه) گفتن راحت را یاد بگیرید. این كار به تمرین احتیاج دارد، ضمن اینكه اگر دوستان شما خوب و مناسب باشند هیچ وقت مجبور نیستید “نه”، گفته و یا با توجیه و معذرت خواهی از زیر فشار درخواست نامناسب فرار كنید. پس اگر دوستتان به شما سیگار تعارف كرد خیلی راحت بگویید: “نه” عموی من سال پیش بر اثر سرطان ریه ناشی از سیگار فوت كرده و من دوست ندارم به این عاقبت دچار بشوم”!

▪ با آدم‌هایی دوست شوید كه منش و سبك زندگی آنها مثل شماست. دوست خوب كسی است كه در شرایط مختلف حامی شما باشد. مطمئن باشید اگر فقط یك نفر دیگر در گروه دوستان مثل شما باشد و با درخواست‌های نادرست سایر دوستان شما مخالفت كند، قدرت شما دو نفر چند برابر دیگران می‌شود.

▪ از نیروی والدین‌تان كمك بگیرید. اگر دوست شما كار خلافی كرد، به او بگویید: “اگر مادرم بفهمد مرا می‌كشد! او خیلی زود به این جور مسائل پی می‌برد و من نمی‌خواهم او از من ناراحت شود.”

▪ اگر شرایطی واقعا خطرناك به نظر می‌رسد، بدون معطلی مراتب را به والدین، مسوولان مدرسه یا فرد بزرگسال معتمد دیگری اطلاع دهید.

مقاومت در برابر فشارهای منفی دوستان راحت نیست اما وقتی آن را انجام دهید، بعد از آن حس خوبی به شما دست می‌دهد و حتی گاهی این شما هستید كه روی دوستان تاثیر مثبت می‌گذارید. اگر جرا‡ت بیان مسائل متفاوت از دوستان را داشته و بتوانید در مقابل درخواست آنها مقاومت كنید، این آنها هستند كه دنباله‌روی شما می‌شوند. شما می‌توانید یك راهنما باشید و مطمئن باشید این ظرفیت را دارید كه تغییرات مثبت و چشمگیری در دنیای اطرافتان ایجاد كنید.

▪ دوستی:

نوجوانان در میان همتایان دوست پیدا كرده، پذیرفته شده و تجربیاتشان را به هم منتقل می‌كنند كه این دوستی‌ها می‌تواند سال‌ها ادامه پیدا كند.

▪ الگوهای خوب و مثبت:

همتایان نمونه‌های خوبی برای هم هستند. دوستانی كه در ورزش، فعالیت‌های علمی یا فرهنگی در مراحل مطلوبی هستند، تاثیر مثبتی روی دوستان خود دارند. دوستان با وفا و مهربان همین حس را به همتایان منتقل می‌كنند. حتی دیدن همتایانی كه دوست شما نیستند هم تاثیرگذار است. وقتی می‌بینید فردی همسن شما در المپیك یا مسابقات علمی و فرهنگی به مدارج بالا رسیده، تشویق می‌شوید كه فعالیت‌تان را بیشتر كنید.

▪ واكنش و نصیحت همتایان:

وقتی شما ایده‌ای جدید می‌دهید، باورهایتان را مطرح می‌كنید و درباره مشكلاتتان صحبت می‌كنید، همتایان و دوستانتان هستند كه واكنش مناسبی نشان داده و به شما گوش می‌كنند. همتایان در تصمیم‌گیری‌ها هم به شما كمك می‌كنند، اینكه چه واحد درسی را انتخاب كنید، چه‌طور با فلان معلم و استاد كنار بیایید و مسائلی از این قبیل.

اجتماعی شدن:

گروه همتایان فرصتی را برایتان فراهم می‌كنند تا مهارت‌های اجتماعی جدید را امتحان كنید. بودن با افراد مختلف باعث گسترش دایره ارتباطات اجتماعی شما شده، ارتباطات جدید ایجاد می‌كند و راه كنار آمدن با آدم‌ها را به شما یاد می‌دهد.

تشویق:

همتایان شما را تشویق می‌كنند تا برای یادگیری فلان مهارت یا مطالعه مواد درسی بیشتر تلاش كنید. آنها با شما همدردی می‌كنند و تجربیات مشتركشان را در زمینه خاص به شما انتقال می‌دهند .

منابع :

سایت اینترنتی تبیان – روزنامه تفاهم – روزنامه جوان – روزنامه شرق

نوشته های زهرا فقهی – پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن آوری اطلاعات

نوشته محمد قوچانی از روزنامه شرق – نوشته فرشته آل علی از روزنامه سلامت

نوشته پروانه حسن زاده از روزنامه همشهری

نوشته کاظم اشتهاری دانشجوی دکترای مسائل و برنامه ریزی خانواده از روزنامه جوان

http://www.loo3.com/pages/razhaee%20baraye%20doosty.php

shabnamefekr.blogspot.com/2005/12/blog-post_29.html

http://entekhabe3.com/modules.php?name=News&file=article&sid=18

www.aftab.ir

  1. سوره بقره آیه ۱۶۵
  2. نافع به معناي منفعت آور ↑
  3. سوره زخرف – آیه ۶۷
  4. سوره فرقان – آیه ۲۸
  5. بحارالانوار ، ج ۶۹ ، ص ۲۳۸
  6. بحارالانوار ، ج ۷۴ ، ص ۱۹۲
  7. متوفای ۱۳۳۲ ق
  8. ۱۳۷۴ ق
  9. ۱۳۶۴ ه. ق
  10. م ۱۳۸۹ ق
  11. راهنمایی آثار مكتوب شیعه
  12. سفله پروری
  13. Bissnes ↑
  14. Berkly ↑
  15. Stanfoard ↑
  16. M.I.T ↑
  17. Ph.D ↑
  18. Jan lock ↑
  19. اهل بیت
  20. سرنوشت ↑
  21. Eskat Hiotel ↑
  22. مانند یک هشدار
  23. www. Classmates.com
  24. www.Reunion.com
  25. Dr.Jan Yager ↑
  26. Jarir ↑
  27. Denic Reina ↑
  28. ّFeLeep Leep ↑
  29. Charlin Lee ↑
  30. Farster Research ↑
  31. Jefry Tinesli ↑
  32. Marta Rtalik ↑

 

دیدگاه ها 0

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *