گوزن زرد ایرانی (نام علمی)گونه ای که در خطر انقراض قرار داشت ولی با تمهیدات انجام شده از خطر انقراض در ایران نجات یافت. گوزن زرد در منطقه جزیره اشک احیا و سپس با افزایش جمعیت تعدادی از آنها به زیستگاه تاریخی خود در حوزه زاگرس منتقل شدند. همچنین برنامه احیای نسل آن در اسرائیل از سال ۱۹۹۶ آغاز شده و اکنون حدود ۲۵۰ رأس از آن به‌طور طبیعی در شمال اسرائیل زندگی می‌کنند.

در سال ۱۳۳۹ کانون شکار ایران که از ارکان اولیه سازمان حفاظت محیط زیست فعلی است ضرورت حفظ اکوسیستم کلان کرخه را که به دلیل دارا بودن اختصاصات منحصر به فرد خود از جمله مامن گوزن زرد ایرانی که از ژن‌های نادر جهانی و گونه جانوری در حال انقراض می‌بود به عنوان منطقه قرق حفاظت شده معرفی کرد. پس از آنکه وجود گوزن زرد ایرانی در مناطق دز و کرخه خوزستان مسلم شد کانون وقت شکار صید در سال ۱۳۴۲ امکان زنده گیری و انتقال تعدادی از گوزن‌های زرد ایرانی را به مناطق جدید مورد توجه جدی قرار داد. به دنبال آن گروه مجهزی از کانون صید و شکار با همکاری باغ وحش تهران به منطقه کرخه اعزام شدند این گروه با نصب تور زنده گیری حیوانات به ارتفاع ۳ متر و طول ۱۰۰۰ متر الی ۱۵۰۰ متر و با استفاده از نیروی انسانی ۴۰۰ کارگر پس از ۶ هفته تلاش موفق شدند

تا چهار راس گوزن زرد (۲ ماده و ۲ نر) را در جنگل اکیپه روبروی جزیره حلوه واقع در ۱۱۸ کیلومتری اهواز و ۱۵ کیلومتری شوش زنده گیری نمایند. در اسفند ماه همان سال نیز همین گروه در مدت ۲۴ روز ۲ راس گوزن زرد دیگر (۱ نر و ۱ ماده) را زنده گیری نمودند که به باغ وحش تهران منتقل شدند و سپس از آنجا به منطقه ای ۵۵ هکتاری در مازندران منتقل شدند.

این حیوان در اصل بومی سواحل شرق مدیترانه تا نواحی غربی ایران بود و تا سال ۱۸۷۵ نسل آن در تمامی این مناطق به جز بخش‌های جنوب غربی ایران منقرض شد. در دهه ۱۹۴۰ تصور می‌شد این حیوان به کلی منقرض شده باشد

اما در سال ۱۹۵۶ مشخص شد تعداد کمی در حدود ۲۵ رأس از آنها در جنگل کوچکی در اطراف رودخانه‌های دز و کرخه باقی‌مانده‌اند. پس از آن دولت ایران سعی کرد تا با زنده‌گیری، تکثیر در اسارت و رهاسازی دوباره این گوزن‌ها نسل آنها را حفظ کند

اما در سال ۱۳۹۲ تأیید شد که تمام گوزن‌های زرد وحشی از بین رفته‌اند و نسل این حیوان در زیستگاه واقعی خود منقرض شده‌است.

در شهریور سال ۱۳۹۶ ویدئویی در شبکه مجازی منتشر شد که نشان می‌داد یک گوزن زرد بالغ نر که در یک کانال آبرسانی کشاورزی گرفتار شده در محاصره گروهی از انسان‌ها به شکل نامناسبی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد.

بعد از چند روز مشخص شد که این گوزن یکی از ۳ گوزنی هست که طبق یک برنامه در زمستان ۹۵ توسط اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در جنگل ملی دز رهاسازی شدند که برای تغذیه به زمین‌های کشاورزی در نزدیکی یکی از شرکت‌های کشاورزی شوشتر نزدیک شده بود.

افراد خاطی شناسایی و برخورد قضایی صورت گرفت. هیچگاه به صورت رسمی اعلام نشد که گوزن زرد مذکور آیا آسیب دیده یا نه

بیشترین گوزن‌های زرد ایرانی در محوطه‌های محصور نسبتاً وسیعی در دشت ناز ساری، پناهگاه حیات وحش سمسکنده در مازندران، جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه، میان‌کتل دشت ارژن و منطقه حفاظت‌شده

پریشان (دشت برم کازرون) در استان فارس نگهداری می‌کنند اما تمام این مناطق کاملاً محصور یا جزیره هستند. در برخی از باغ وحش‌های و مراکز تحقیقات زیستی ایران و کشورهای دیگر دنیا نیز نمونه‌هایی از این حیوان و گوزن‌های دورگه ایرانی و اروپایی وجود دارد.

منبع: سایت انشاء باز