نکات کلیدی انتخاب موضوع پایان نامه

انتخاب موضوع پایان نامه در عین سادگی، شاید یکی از مهم ترین و سخت ترین مراحل انجام پایان نامه باشد. بیشترین دغدغه برای انتخاب موضوع پایان نامه خوب تکراری نبودن موضوع و داشتن ایده های جدید و کاربردی می باشد. انتخاب موضوع پایان نامه برای رشته هایی همچون حقوق باید با توجه به گرایش فرد در همان مقطع انجام گردد. در بسیاری از موارد دیده شده که افراد با تلفیق متغیرها اقدام به ساخت چند موضوع پایان نامه کرده و آنها را ارائه می دهند، بدون آنکه پشتوانه علمی و تئوریک آن را در نظر بگیرند. در چنین مواردی ممکن است دانشجویان برای پیشینه تحقیق و بحث نتایج به مشکل بخورند.

یکی از موارد مهم برای انتخاب موضوع پایان نامه جستجو برای مقاله های بیس خوب می باشد. با داشتن مقاله های موضوع جدید می توان موضوع پایان نامه مطلوبی را ارائه داد. همچنین می توان با جستجو در تزهای دکتری و کارشناسی ارشد ، در قسمت پیشنهادات برای پژوهش های آینده هم موضوعاتی را برای پایان نامه بدست آورد. البته در زمینه ارائه موضوع پایان نامه حتما فرد باید علاقه خود را نسبت به موضوع پایان نامه در نظر بگیرد و در حیطه هایی موضوع دهد که دوست دارد کار کند، در غیر این صورت در وسط کار ممکن است از موضوع زده شده و یا به دنبال موضوع پایان نامه دیگری برود.

مرحله اول: ملاحظات و نكات اوليه

* مطالعه اجمالي در برخي زمينه هاي مورد علاقه و مهم

* جستجو در برخي پايگاهها و نيز اينترنت در حوزه هاي دلخواه براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب

* مطالعه و وارسي “پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر” در فصل آخر پايان نامه ها براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب

* صرف وقت بيشتر و مطالعه عميق تر و تحليلي تر در باره موضوع هاي مطرح

* مشورت با استادان و ساير دانشجويان آگاه و منتقد در مورد موضوع هاي قابل قبول و مطرح

مرحله دوم: بررسي و تحليل مقوله ها و نكات مورد توجه در انتخاب موضوع

* علاقه مند بودن به موضوع

* در نظر گرفتن توانايي ها و امکانات فردي مثلاً قدرت تجزيه و تحليل، توانايي تحليل آماري، توانايي برقراري ارتباط با جامعه ي مورد تحقيق، و…

* نو بودن موضوع (تكراري و يا تقليدي صرف نباشد)

* ارزشمند بودن موضوع

* مطرح بودن در سطح ملي يا منطقه اي يا جهاني

* منطقي بودن و نه فريبنده بودن (در اين مورد بايد فرهنگ جامعه اعم از دانشجو و استاد به گونه اي اصلاح شود که دريابد ظاهر و کلمات زيبا و فريبا بدون توجه به واقعي، کارآ و منطقي بودن آن نه تنها پژوهش مفيد و گره گشايي نمي آفريند بلکه مشکل ساز هم هست)

* كاربردي بودن (در مورد پژوهشهاي غيربنيادي): امكان استفاده از نتايج در كوتاه مدت يا ميان مدت (بتواند به يك نياز مهم پاسخ دهد)

* مطرح بودن به منزله مسئله (امكان تعريف يك مسئله جديد مبتني بر پيشينه پژوهش يا تجربيات حرفه اي و شخصي)

* امكان تعريف سؤال يا فرضيه بر اساس مسائل عملي يا نظري

* سؤالهاي مشخص، عيني و هدفمندي را بتوان طرح كرد

* براي پاسخ به سؤالها، راه حل علمي و روش مناسب وجود داشته باشد

* امكان عملي اجراي پژوهش

* انجام مراحل تحقيق با دشواري غيرعادي همراه نباشد

* مراحل كار به لحاظ طول زمان مورد نظر (حداكثر يك سال) قابل انجام باشد

* مطالعات نظري و دستيابي به منابع امكان پذير باشد

* نمونه معرف (نماينده) جامعه پژوهش قابل دسترس بوده و افراد مايل به همكاري باشد

* شيوه گردآوري اطلاعات (توزيع پرسشنامه و يا مصاحبه و يا راه هاي ديگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد

* اطلاعات مورد نياز قابل دسترس و گردآوري باشد

* امكان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقيق (وجود يك يا چند روش براي آزمون كردن) وجود داشته باشد

* امكان ادامه پژوهش هاي بيشتر در همان زمينه

* پيشنهادهاي جديدي را بتوان از دل پژوهش براي پژوهش هاي آتي مطرح كرد

* امكان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمينه (توليد دانش جديد)

مرحله سوم: تصميم گيري كلي

* تدوين يك فهرست از موضوع هاي مناسب بر اساس توجه به معيارهاي مرحله دوم

* بررسي مجدد تك تك موضوع ها با نگاه منطقي و واقع بينانه

* حذف برخي از موضوع ها كه امكان انجام تحقيق و رسيدن به نتيجه مطلوب در آنها دشوار است

* انتخاب حداكثر دو يا سه موضوع مناسب براي تحقيق

* بررسي هر يك از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتي و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل يكي از استادان باشد)

* مشورت با يك يا دو استاد در باره موضوع هاي پيشنهادي و مسائل مرتبط با آنها

* گرفتن تائيد اوليه از يك يا دو استاد در مورد مناسب بودن يكي از موضوع ها

مرحله چهارم: محدودكردن دامنه موضوع

* مطالعه متون علمي براي پي بردن به فضاهاي خالي براي تحقيق در آن موضوع

* بيان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان پايان نامه)

* مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده

* تائيد موضوع نهايي پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان

* مطالعه مجدد متون علمي براي يافتن و تدوين مسئله پژوهش

* نوشتن سؤالها و يا فرضيه هاي مناسب براي تحقيق (در واقع سؤال (اصلي و فرعي) و فرضيه هر دو براي يک تحقيق ضروري هستند)

* مشورت با استادان مربوطه و تائيد مسئله ها و يا فرضيه ها

مرحله پنجم: انجام ساير گامهاي پژوهش

* مشخص كردن روش تحقيق

* مشخص كردن جامعه پژوهشش

* مشخص كردن شيوه نمونه گيري

* مشخص كردن ابزار گردآوري اطلاعات

* در صورتي که از پرسشنامه استفاده مي شود تعيين چگونگي پيدا کردن روايي و اعتبار آن

* مشخص کردن روش آماري و آزمون هاي مورد استفاده

* اجراي مراحل عملي كار

* تدوين گزارش تحقيق

* تدوين نتايج همراه با تجزيه و تحليل نهايي آن ها

* تدوين محدوديت ها و مشکلات تحقيق

* ارائه پيشنهادها براي پژوهش هاي آتي